جوش یا غده درخت چیست و چه کاربردهایی دارد؟
جوش یا غده درخت یک تورم چوبی است که در تاج ریشه درخت یعنی محل اتصال تنه یا ساقه به ریشه بوجود میآید و معمولا در سطح خاک است. آناتومی تنه و ریشه درخت کاملا متفاوت است و تغییرات آوندی در ریشه اتفاق میافتد و درست مثل یک تقاطع بزرگ پر از خیابانهای فرعی است. در درختان غذاهای خام در برگها تولید شده و برای ذخیره به ریشه فرستاده میشود و بالعکس آب و مواد مغذی از ریشه به بالا برای رشد شاخ و برگ فرستاده میشود.
فهرست مطالب
جوش یا غده درخت چیست؟
جوش درخت که به طور نامنظم و برجسته روئیده میشود، سرشار از جوانههای گیاهی بوده و در واقع استراتژی بقاء درخت است. این قسمت به بازسازی درخت پس از وقوع بحرانهایی چون آتشسوزی، زمستان سخت و خراشیدگی توسط جانوران کمک میکند. جوش درخت با از بین بردن قسمت بالای گیاه فعال شده و با تولید و رشد شاخههای جدید درخت جدیدی را شکل میدهد.
باغبانان و جنگلبانان از این ویژگی درختان سود میبرند. با استفاده از آن میتوان ارتفاع اکالیپتوس را کنترل کرد یا درخت را به یک درخت چند ساقهای تبدیل کرد یا از آن هیزم گرفت. میتوان یک درخت اکالیپتوس جوان را تا چند سانتیمتری جوش درخت قطع کرده و دوباره درخت را رشد داد. ممکن است قسمت بالای اکالیپتوس در اثر زمستان از بین برود. اما جوش درخت آن را نجات داده و پس از هرس درخت دوباره رشد میکند.
جوش درخت اندکی بعد از جوانه زنی از ماده کوتیلدون ایجاد میشود. ابتدا به شکل یک تورم کوچک شکل میگیرد و به مرور زمان به یک برآمدگی بزرگ چوبی در پایه درخت تبدیل میشود.
جوش یا غده درخت حاوی مواد نشاستهای و جوانههای گیاهی است که تا زمانی که برای انجام وظیفه فراخوانده نشوند در حالت خفته باقی میمانند. کربوهیدارتهای ذخیره شده تا زمانی که کارخانه جدید غذایی از برگهای فتوسنتز ایجاد نشده است برای رشد دوباره درخت غذا فراهم میکند.
گونههای زیادی از درختان از جمله اکالیپتوس دارای جوش یا غده درخت هستند، اما همه درختان اکالیپتوس از این ویژگی برخوردار نیستند. در بریتانیا درختان اکالیپتوس دارای جوش بزرگ نبوده و فقط در تعدادی از درختان بالغ جوش درخت به قطر چندپا دیده شده است. از درختان رکورددار میتوان به درختان اکالیپتوس Eucalyptus marginata و Eucalyptus brevifolia و Eucalyptus ficifolia اشاره کرد که دارای جوش درخت به بزرگی وسعت 3 متر و عمق 1 متر هستند. از جمله درختان دیگری که دارای این ویژگی هستند میتوان به درخت بلوط، گیلاس، گردو، توسکا، افرا، ردوود و بسیاری موارد دیگر اشاره کرد.
موارد کاربرد جوش درخت
درست است که جوش درخت ظاهر خوشایندی ندارد؛ اما از قسمتهای پرکاربرد چوب درختان است که برای نجاران یک مزیت به حساب میآید. اگر یک نجار حرفهای نیستید حتما باید برای برش این قسمت از چوب درختان با نجاران حرفهای مشورت کنید. نجاران و کسانی که با چوب سروکار دارند با جوش درخت سازههای چوبی بسیار زیبایی خلق میکنند. آثار هنری چوبی زیادی که با جوش درخت ساخته میشود مانند پیپ چوبی، نسبت به دیگر سازههای چوبی گران قیمتتر و ارزشمندتر است.
پاجوش درخت یعنی چه؟
پاجوش درخت به شاخهها و جوانههای جدیدی گفته میشود که از ریشه یا بخشهای پایین تنه درختان رشد میکنند. این پاجوشها یکی از روشهای طبیعی تکثیر درختان هستند که به درختان این امکان را میدهند که از طریق ریشههای خود، شاخههای جدیدی به وجود آورند و به زندگی خود ادامه دهند. پاجوشها معمولاً از نواحی پایین تنه درخت یا نزدیک به سطح خاک شروع به رشد میکنند و میتوانند به درخت جدیدی تبدیل شوند. این نوع جوانهزنی به درخت این قابلیت را میدهد که در صورت آسیب یا قطع قسمتهای بالایی درخت، باز هم قادر به رشد و تکثیر باشد. این پدیده بهویژه در درختانی که قادر به تولید پاجوشهای متعدد هستند، مانند بید، تبریزی، بلوط و بعضی گونههای درختان میوهای مانند سیب و گلابی، مشاهده میشود. درختان با توانایی تولید پاجوش به طور طبیعی بهطور عمده برای بازسازی و جوانهزنی مجدد از این روش استفاده میکنند. همچنین پاجوشها میتوانند به باغداران و کشاورزان کمک کنند که درختانی با عمر طولانیتر و پراکنش گستردهتر داشته باشند، زیرا میتوانند از طریق ریشهها نسلهای جدیدی از درختان را به وجود آورند و زمینهای جدیدی برای رشد درختان فراهم کنند. از این رو، پاجوشها نهتنها ابزاری برای تکثیر طبیعی درختان بلکه وسیلهای برای تقویت و بهبود تنوع زیستی و بازسازی جنگلها نیز هستند.
جمع بندی
جوش یا غده درخت، بهعنوان یک ویژگی منحصر به فرد و پیچیده در بسیاری از درختان، نقشی حیاتی در بقاء و بازسازی آنها ایفا میکند. این جوشها که بهطور معمول در نواحی پایه درخت و معمولاً در محل اتصال تنه به ریشه شکل میگیرند، ذخیرهگاه مواد غذایی و کربوهیدراتهای ضروری برای ادامه حیات درختان هستند. این قسمتها، که بهطور طبیعی در درختان برای مقابله با بحرانها و شرایط سخت رشد میکنند، معمولاً در اثر آسیبهای مکانیکی، آتشسوزیها، شرایط زیستمحیطی سخت یا حملات جانوران ایجاد میشوند. جوشها حاوی جوانههای گیاهی هستند که میتوانند پس از از بین رفتن بخشهای بالایی درخت یا درختی که دچار آسیب شده است، رشد کنند و درخت جدیدی را شکل دهند. این ویژگی بازسازی، به درختان این امکان را میدهد که حتی پس از بحرانهای شدید، بتوانند به رشد خود ادامه دهند.
اگرچه جوشها از نظر ظاهری ممکن است برجسته و ناخوشایند به نظر برسند، اما در صنعت چوب و نجاری، این ویژگی درختان یک مزیت خاص به حساب میآید. جوشهای درخت معمولاً بهعنوان بخشهای با ارزش و مرغوب چوب درخت شناخته میشوند، چرا که معمولاً به دلیل ویژگیهای خاص خود، چوبی محکم و با بافت متفاوت دارند که برای ساخت سازههای هنری و لوکس مناسب است. آثار هنری چوبی ساختهشده از جوش درختان مانند پیپهای چوبی و قطعات مبلمان ارزشمندتر از دیگر محصولات چوبی محسوب میشوند و اغلب قیمت بالاتری دارند. در نهایت، جوش درخت و پاجوشها بهعنوان ابزاری برای احیای درخت و تکثیر نسلهای جدید، یک ویژگی طبیعی و اساسی در درختان هستند که بهویژه در درختان مقاوم و دیرپای طبیعت کاربرد دارند.
سوالات متداول
آیا همه درختان دارای جوش یا غده هستند؟
خیر، جوش یا غده درخت یک ویژگی ویژهای است که همه درختان به آن دچار نمیشوند. برخی درختان مانند اکالیپتوس، بلوط، گردو، بید و توسکا به این ویژگی مجهزند، در حالی که دیگر درختان ممکن است فاقد جوشهای قابل توجه باشند.
چگونه از جوش درخت برای تولید آثار هنری استفاده میشود؟
این بخشها دارای چوبی با بافت و رنگهای خاص هستند که در صنعت نجاری و ساخت لوازم هنری مانند پیپهای چوبی، مبلمان، تابلوهای چوبی و سایر اشیای دکوری کاربرد دارند.
آیا پاجوشها میتوانند درخت جدیدی ایجاد کنند؟
بله، پاجوشها میتوانند به عنوان روشی برای تکثیر درختان عمل کنند. این شاخههای جدید معمولاً از ریشه یا بخشهای پایین تنه درخت به وجود میآیند و میتوانند درخت جدیدی را ایجاد کنند.
