چوب ماهاگونی چیست؟ | نکاتی که باید در مورد چوب ماهاگونی بدانید
ماهاگونی یا ماهون یکی از چوب‌های پرطرفدار در صنایع مختلف مانند مبلمان، کابین، لوازم دکوری و آلات موسیقی محسوب میشود. شاید مهم‌ترین ویژگی این چوب، رنگ منحصر به فرد و جذاب آن باشد. اما این چوب گران‌قیمت ویژگی‌ها و مزایای دیگر نیز دارد که باعث محبوبیت آن شده است. در ادامه به بررسی ویژگی‌ها و کاربردهای مختلف چوب ماهاگونی می پردازیم.
ویژگی‌های چوب ماهاگونی
چوب ماهاگونی که به آکاژو (نام فرانسوی) و ماهون نیز معروف است، اغلب از درختان بومی آمریکای جنوبی و مکزیک با نام علمی Swietenia macrophylla به دست می‌آید. این درخت می‌توانند به قطر متوسط تا ۲۳ متر ارتفاع داشته باشند. برخی از گونه‌های این درخت تا ارتفاع ۶۰ متری نیز رشد کرده و در جنگل‌های بارانی طول عمری بالغ بر ۳۵۰ سال دارد. ماهاگونی هندوراس با ارتفاع شش متر، کوچک‌ترین نوع ماهاگونی است. این درختان در برابر باد مقاوم هستند. تکثیر این درخت از طریق دانه‌های بالدار آن انجام میشود. اینِ دانه‌های درون غلاف‌هایی به طول ۱۲ سانتی‌متر رشد می‌کنند. ماهاگونی مانند بیشتر درختان استوایی رشد سریعی داشته و معمولاً یک تا دو متر در سال رشد می‌کند.
ماهاگونی با بافت یکدست و رگه‌های مستقیمی که دارد به راحتی سنباده میشود. این چوب نسبت به چوب‌های دیگر کمتر مستعد تاب خوردگی، انقباض و حتی متورم شدن است. رنگ‌پذیری آن نیز بسیار مناسب است. این ویژگی‌ها باعث میشود چوب ماهاگونی مطلوب نجاران باشد. همچنین این چوب برای ساخت انواع روکش، کابینت و مبلمان نیز ایده‌آل است. با گذشت زمان، رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز ماهاگونی تیره‌تر شده و بعد از پولیش، درخشش قرمز رنگی از خود نشان می‌دهد.
درجه سختی گونه هندوراس چوب ماهاگونی در مقیاس جانکا ۸۰۰ است. این میزان از برخی از گونه‌های پرکاربرد چوب مانند نراد (با درجه سختی ۶۶۰) بیشتر است؛ اما این چوب در مقایسه با سایر چوبها رایج مانند گیلاس (سختی ۹۹۵)، گردوی سیاه (سختی ۱۰۱۰) یا افرا (سختی ۱۴۵۰) میزان سختی کمتری دارد.
علیرغم مزایای متعدد ماهاگونی، برخی نگرانی‌های زیست‌محیطی در مورد قطع و استفاده از آن وجود دارد. برای مثال، ماهاگونی هندوراس یا ماهاگونی پهن‌برگ، فقط در جنگل‌های استوایی در آمریکای مرکزی و جنوبی رشد می‌کند. این گونه به دلیل قطع غیرقانونی جنگل‌های آمازون و اطراف آن تا مرز انقراض پیش رفته است. به همین دلیل، می‌توان از چوب‌های دیگر به عنوان جایگزینی برای ماهاگونی استفاده کرد. چوب گیلاس و گردو از نظر ظاهر و بافت و رگه شبیه ماهاگونی بوده و می‌توانند به عنوان جایگزینی برای آن به کار روند.
مزایای چوب ماهاگونی
۱- دوام و طول عمر زیاد
ماهاگونی چوب بسیار بادوام و مقاومی است. این چوب برای ساخت دکینگ و مصارف بیرونی بسیار مناسب است، با کمترین سرویس و نگهداری می‌تواند بیش از ۲۰ سال عمر کند. با نگهداری و مراقبت اصولی، ماهاگونی بیش از ۲۰ سال عمر مفید دارد. چوب ماهاگونی در آب و هوای نامساعد و محیط‌های سخت می‌تواند مدت زیادی دوام بیاورد. لازم به ذکر است که این چوب به ندرت دچار پوسیدگی میشود.
۲- ظاهر زیبا با رگه‌های جذاب
رنگ چوب ماهاگونی اغلب قهوه‌ای مایل به قرمز است. رنگ و بافت منحصر به فرد این چوب جذابیت‌های زیادی برای بسیاری از افراد دارد.
۳- مقاومت در برابر آب
مقاومت چوب ماهاگونی در برابر رطوبت و آب بسیار زیاد است. به همین دلیل می‌توان آن را برای ساخت دکینگ (کف‌پوش‌های بیرونی) و حتی قایق استفاده کرد. این چوب در آب و هوای نامساعد و با رطوبت زیاد نیز مقاومت زیادی از خود نشان می‌دهد؛ بنابراین برای مصارف خارج ساختمانی مانند دیوارپوش، میز و صندلی غذاخوری فضای باز و …می‌توان از آن استفاده کرد.
۴- مقاومت در برابر تاب برداشتن و انقباض
چوب ماهاگونی تحت تأثیر تغییرات آب و هوایی قرار نمی‌گیرد. این بدان معنا است که در تابستان و زمستان دچار انقباض و تورم و به دنبال آن تاب برداشتن نمی‌شود.
۵- رنگ‌پذیری و پولیش بسیار خوب
چوب ماهاگونی به خوبی پولیش شده و رنگ را در خود نگه می‌دارد. این ویژگی باعث میشود طول عمری بیشتر نیز داشته باشد.
۶- سهولت کار
کار با چوب ماهاگونی بسیار آسان است. به دلیل بافت کشیده و یکدست ماهاگونی، برش و حکاکی آن به راحتی انجام میشود؛ بنابراین، بسیاری از نجاران به کار با این چوب علاقه دارند. همچنین بافت و رگه‌های ماهاگونی فشرده و متراکم است. به همین دلیل میخ یا پیچ را به خوبی در خود نگه می‌دارد.
۷- مقاوم در برابر پوسیدگی
همان‌طور که قبلاً گفته شد ماهاگونی از سخت‌چوب‌ها است. سخت‌چوب‌ها به طور کلی در برابر پوسیدگی مقاوم بوده و بافتی فشرده و متراکم دارند؛ بنابراین مشکل پوسیدگی در آنها وجود ندارد.
۸- رنگ یکنواخت
رنگ چوب به دست آمده از یک درخت در این گونه کاملاً یکنواخت است. به طوری که محصولات چوبی ساخته شده با چوب ماهاگونی از نظر رنگ شبیه هم هستند. یکنواختی ظاهری وسایل ساخته شده از ماهاگونی، زیبایی خاصی به آنها بخشیده است.
معایب چوب ماهاگونی
چوب ماهاگونی نیز مانند سایر انواع چوب دارای معایبی است که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
۱- تولید محدود
هر ساله تقاضای چوب ماهاگونی در حال افزایش است. به همین دلیل بیشتر مناطق دنیا با کمبود این چوب مواجه هستند. همین امر منجر به افزایش روزافزون قیمت چوب ماهاگونی در بازار شده است.
۲- تیره شدن رنگ
رنگ چوب ماهاگونی با جذب نو خورشید تغییر کرده و تیره‌تر میشود. به همین دلیل، اگر ترجیح می‌دهید در مصارف بیرون از ساختمان رنگ چوب شما ثابت بماند، استفاده از ماهاگونی توصیه نمی‌شود.
۳- قیمت بالا
امروزه ماهاگونی یکی از چوب‌های گران‌قیمت بازار محسوب میشود. تقاضا برای چوب ماهاگونی تا حد قابل توجهی بیشتر از عرضه آن در بازار است. به همین علت، در سال‌های اخیر و با توجه به نگرانی‌های محیط زیستی در مورد انقراض برخی گونه‌های این درخت، قیمت افزایش یافته است.
کاربردهای چوب ماهاگونی
اکثر گونه‌های ماهاگونی درختان بسیار بزرگ و تنومندی هستند. به همین دلیل قطعات و تخته‌های چوب بزرگ و به هم پیوسته‌ای از آنها تولید میشود. تولیدکنندگان مبلمان با استفاده از این قطعات بزرگ قادر هستند میز، نیمکت و سایر وسایل را بدون نیاز به اتصال چندین قطعه چوب بسازند. این چوب بسیار قوی و بادوام بوده و به تولیدکنندگان امکان می‌دهد که محصولاتی با طول عمر و ماندگاری بالا بسازند. کار با چوب ماهاگونی نسبتاً آسان است. این چوب در مقایسه با سایر مواد به راحتی قابلیت سنباده، برش و تراشکاری میشود.
با اینکه بیشتر مصرف این چوب در صنعت مبلمان است، رنگ جذاب و دوام آن باعث شده برای ساخت آلات موسیقی نیز استفاده شود. بسیاری از آلات کوبه‌ای چوبی و همچنین گیتارهای آکوستیک و الکتریکی از چوب ماهاگونی هستند. تولیدکنندگان قایق‌های چوبی نیز به دلیل استحکام و مقاومت ماهاگونی در برابر پوسیدگی از این چوب استفاده می‌کنند.
سوالات متداول
چوب آکاژو چیست؟
آکاژو نام چوب ماهاگونی به زبان فرانسه است. این واژه در ایران نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روکش ماهاگونی چه کاربردی دارد؟
با استفاده از روکش ماهاگونی میتوانید با صرف هزینهای کمتر، شکل ظاهری چوب ماهاگونی را داشته باشید. معمولا در مبلمان و وسایل تزیینی مقرون به صرفه از ترکیب سایر چوبها و روکش چوب ماهاگونی استفاده میشود.
