
انواع سه نظام دریل و راهنمای انتخاب سه نظام مناسب
سه نظام چیست؟
دریل از مهمترین و کارآمدترین ابزار صنعتی و خانگی بوده و سه نظام هم یکی از مهمترین قسمتهای دریل است که وظیفه آن بستن و نگهداشتن انواع مختلف مته است. سه نظام در اصل سیلندر دواری است که در انتهای مته قرار گرفته و معمولا از سه فک تشکیل شده که با مکانیزم پیچ و شیار منحنی و بهصورت هماهنگ حرکت میکند.

سه نظام در دستگاه تراش برای نگهداشتن قطعه دوار و در دریل و فرز برای نگهداشتن ابزار دوار کاربرد دارد. سه نظام مانند نوعی گیره عمل کرده که مته یا سری با سطح مقطع گرد یا چندضلعی را در دریل نگه میدارد. یکی از انواع سه نظام، آچارخور است که فکهای آن با استفاده از آچار سفت یا شل میشود.
انواع سه نظام

سه نظام در دو نوع اصلی آچارخور (کلیددار) و اتوماتیک (بدون کلید) تولید میشود اما به جز این دو نوع اصلی، انواع فرعی دیگری هم دارد که هریک کاربرد خاص خود را دارند.
سه نظام آچارخور
برای تنظیم آن از کلید یا آچار استفاده میشود. آچار در جهت عقربههای ساعت یا خلاف جهت آن میچرخد.
سه نظام آچارخورِ سوپربلبرینگ
این نوع سه نظام مجهز به بلبرینگهای ساچمهای کوچکی است که اصطکاک را کاهش داده و در عین حال به قدرت نگه داشتن مته توسط سه نظام کمک میکند. از این سه نظام معمولا در دریلهای صنعتی مخصوص کارهای سنگین استفاده میشود.
سه نظام آچارخورِ بلبرینگ ساده
این نوع سه نظام ساختار سادهای در مقایسه با سه نظام آچارخور سوپربلبرینگ دارد. دنده و غلاف آن یکتکه ساخته میشود؛ به همین دلیل مقاومتر است. از این سه نظام معمولا برای کارهای عمومی مثل دریلکاری ثابت و نجاری استفاده میشود.
سه نظام آچارخور مخصوص کارهای سبک
از این سه نظام در دریلهای برقی دستی و مصارف خانگی استفاده میشود. بهتازگی انواع سه نظام اتوماتیک جایگزین این دسته از سه نظامها شدهاند.
سه نظام آچارخور با جنس فولاد ضد زنگ
از این سه نظام برای دریلهایی استفاده میشود که به دلایلی باید استریل شوند و در مکانهایی مانند مطب دندانپزشکی، بیمارستان یا برای تهیه غذا استفاده میشوند و طراحی آنها مشابه سه نظام آچارخورِ بلبرینگ ساده است.
سه نظام اتوماتیک (بدون آچار)
این سه نظامها خودسفتشونده هستند و طراحی آنها بهگونهای است که با اعمال مقدار لنگر بیشتر و با دست سفت میشوند. با توجه به اینکه چرخش واقعی سه نظام اتوماتیک باعث سفتشدن آن میشود، متههای این سه نظام فقط در جهت عقربههای ساعت قابل چرخش هستند. اساسا طراحی انواع سه نظام اتوماتیک یکسان بوده با این تفاوت که دوام متفاوتی دارند. این سه نظام معمولا از جنس فولاد ضد زنگ است.
سه نظام اتوماتیک دقیق
برای نگهداشتن متههای کوچکتر طراحی شدهاند و اغلب در کارهای صنعتی با دقت بالا استفاده میشوند.
سه نظام اتوماتیک دریل
از آنها برای دستگاههای دریل پرتابل و مصارف خانگی استفاده میشود. معمولا جنس غلاف آنها فلزی یا پلاستیکی بوده، همچنین طراحی آنها بهگونهای است که حفاری در خلاف جهت عقربههای ساعت را هم امکانپذیر میکند.
سه نظام اتوماتیک دریل با شنکهای یکپارچه
این نوع سه نظام بادوامتر از انواع دیگر است؛ چراکه به بدنه دریل بهصورت یکپارچه متصل شده است. معمولا از این نوع سه نظام در ماشینهای صنعتی استفاده میشود.
انتخاب سایز سه نظام

مهمترین نکته در خرید دریل، انتخاب سه نظام با سایز مناسب است. معمولا همه افراد به سه نظام با اندازه یکسان نیاز ندارند و افراد حرفهای و غیرحرفهای بسته به نوع کاربرد مورد نظرشان باید از سه نظام با سایز مناسب استفاده کنند. استفاده از آچار مناسب در سه نظام آچارخور یکی دیگر از نکات مهم دریلکاری است.
آچار یا کلید روی سهنظام تاثیر میگذارد و سه نظام هم روی چرخش فکها؛ بنابراین انتخاب آچار مناسب هم اهمیت زیادی دارد. با مطالعه و جمعآوری اطلاعات لازم در مورد سایز سه نظام و آچار میتوانید انتخاب بهتری برای دستگاه دریلتان داشته باشید. سایز سه نظام حداکثر قطر شنک یا شفت را نشان میدهد که سه نظام میتواند آن را نگه دارد. شفتهای ششگوش و مستقیم به روش متفاوتی اندازهگیری میشوند؛ بهاینصورت که سطح مقطع شفت ششگوش و محیط شنک مستقیم اندازهگیری میشوند. ظرفیت سه نظام نشاندهنده فضای بین آن و فکهای باز بوده و حداکثر قطر متهای که درون آن قرار میگیرد را نشان میدهد.
برای خرید مته دریل باید به ظرفیت آن توجه کنید. ازآنجاییکه سه نظام مته را نگه میدارد، واضح است که مته باید مطابق با اندازه و ظرفیت سه نظام انتخاب شود؛ بنابراین باید سایز سه نظام را مشخص کنید. متاسفانه سه نظام با طیف گستردهای از سایزهای مختلف به بازار عرضه نمیشود. فقط دو اندازه برای انتخاب موجود هستند و فرقی هم نمیکند که روی قطعه بزرگ کار میکنید یا کوچک، در هرصورت فقط دو گزینه برای انتخاب دارید.
از سه نظام با سایز 10 میلیمتر برای متههای کوچکتر استفاده میشود و سایز 13 میلیمتر هم برای متههای بزرگتر مناسب است. اگر میخواهید از متهی بزرگتر استفاده کنید به شفت بزرگتری احتیاج دارید که در این مورد باید سه نظام بزرگتر و با سایز 13 میلیمتر را انتخاب کنید اما در مورد متههای کوچکتر سه نظام با سایز 11 میلیمتر مناسبتر است.
آچار سه نظام

آچار به سه نظام آچارخور متصل میشود و گشتاور مورد نیاز آن را ایجاد کرده، همچنین فکها را محکم میبندد و گیرش بالایی را روی مته ایجاد میکند. به همین دلیل اگر سه نظام مورد نظر آچار مناسب داشته باشد، نمیگذارد مته بلغزد و شما هم احساس نمیکنید که مته از فکها جدا شده است.
آچارِ مناسب برای سه نظام

قدرت و نقش آچار را در سه نظام و دریلتان دست کم نگیرید. اگر آچار گم شود و بهخصوص اگر نتوانید مته را تغییر دهید، نمیتوانید کارتان را انجام دهید. بنابراین اگر آچار را گم کردید، چاره دیگری جز خرید آچار جدید ندارید. درواقع انتخاب آچار مناسب برای سه نظام یکی از اصول مهم دریلکاری است. مهم نیست که فکها و سه نظام چقدر خوب عمل میکنند؛ چراکه اگر آچار مناسب نداشته باشید، دستگاه دریل شما عملکرد قابل قبولی نخواهد داشت.
نحوه اندازهگیری آچار سه نظام

میتوانید اندازهی مناسب آچار را متناسب با سه نظام خود بهراحتی و در سه مرحله تعیین کنید. ابتدا به اعداد حکشده روی سه نظام توجه کنید. اعدادی مشابه 1/2، 1/4، 3/8 و … را پیدا میکنید سپس قطر سوراخ سه نظام را که به تَه مته معرف است با کولیس یا خط کش اندازه بگیرید. سایز مته و قطر سوراخ را یادداشت کنید و به فروشگاه ابزارفروشی بروید و با توجه به اندازههایی که یادداشت کردهاید از فروشنده بخواهید آچار مناسب را برایتان بیاورد.
اگر سه نظام آسیب ببیند چهکار کنیم؟

اگر سه نظام در حین کار آسیب ببیند باید آچار را در سه نظام قرارداده و با یک چکش لاستیکی تا جایی که میتوانید آچار را محکم بکوبید. روش دیگر این است که با انبر قفلی سه نظام را نگه دارید و سپس پیچ گوشتی را با یک پتک لاستیکی روی آن بکوبید و وقتی شل شد، سه نظام را بچرخانید.
هدف این مقاله معرفی انواع سه نظام دریل بوده و امیدواریم با خواندن آن بتوانید انواع سه نظام را تشخیص داده و نوع و سایز مناسب سه نظام را برای کاربرد مورد نظرتان انتخاب کنید. همچنین اگر نیاز به راهنمایی بیشتر داشتید میتوانید از کاشناسان فروش سازوکار کمک بگیرید تا شما را در خریدی بی عیب و نقص یاری کنند.
سوالات متداول
سه نظام چیست؟
سه نظام یکی از قطعات مهم دریل است و در واقع رابط بین مته و دریل است.
کدام نوع سه نظام بهتر است؟
پاسخ به این سوال تا حد زیادی به نوع دریل و کاربرد آن بستگی دارد و به طور کلی نمیتوان گفت یک نوع سه نظام از بقیه بهتر است.