رزین چیست، انواع رزین و بررسی کاربرد هرکدام

رزین ماده‌ای چسبناک است که طی فرآیند پخت به پلیمر سخت تبدیل می‌شود. رزین ابتدا ماده‌ای طبیعی بوده اما نوع مصنوعی آن نیز وجود دارد که بعضی از آن‌ها شباهت زیادی به نوع طبیعی آن دارند.  

این ماده از ترکیب موادی به نام بیسفنول و اپیکلروهیدرین تشکیل شده است. رایج‌ترین نوع بیسفنول ترکیبی از استون و فنول است. شاید از خودتان بپرسید که فنول چگونه بوجود می‌آید؟ فنول نخستین بار از قطران زغال سنگ گرفته شده است؛ اما بعدها دانشمندان شیمیدان آن را از پترولیوم استخراج کرده‌اند. امروزه از زمانی که اپیکلروهیدرین مورد توجه قرار گرفته است، از چیزی به نام آلیل کلرید استخراج شده است که نوعی زیرشیمیایی ترکیب شده با کلر پروپیلن است.

انواع رزین

رزین پلی استر

این ماده از واکنش اسید‌های دوتایی و الکل‌های پلی هیدریک تشکیل می‌شود. این ماده در برابر گرما مقاوم بوده و بسیار انعطاف‌پذیر است. از این ماده برای ساخت ابزارآلات اسکی، میله ماهیگیری، اجزای هواپیما و کشتی، لوازم تزئینی، بطری، اشیا پلاستیکی در مقیاس بزرگ مانند مبلمان، ساخت جواهرات و… استفاده می‌شود. برای اطلاعات بیشتر از نحوه ساخت زیورآلات با رزین مقاله زیر را بخوانید.

رزین فنولیک

این ماده گرمازا بوده و در برابر نفوذ رطوبت، حرارت، ضربه، گرما و مواد شیمیایی مقاومت بالایی دارد. از فنولیک در ساخت لمینت، ابزار آلات الکتریکی، چسب، سیمان ، ریخته گری و… استفاده می‌شود.

رزین آلکید

ترکیبی از ترموپلاستیک بوده که بر اثر حرارت دادن پلی هیدریک با اسید‌های دوتایی تشکیل می‌شود. این ماده خصوصیات الکتریکی و حرارتی عالی و مقاومت شیمیایی خوبی دارد. از این ماده کم هزینه برای عایق الکتریکی، ابزارآلات الکترونیکی، پرکننده‌های بتن و رنگ استفاده می‌شود.

رزین پلی کربنات

ترکیب ترموپلاستیک بوده که از واکنش بیسفنول آ و فسژن به دست می‌آید. ضریب شکست بالا، پایداری الکتریکی و حرارتی زیاد و مقاومت در برابر فیلتراسیون از ویژگی‌های مهم پلی کربنات است. برای ساخت کلاه ایمنی، لنزها، ابزارالات الکتریکی، فیلم عکاسی و عایق از این ماده استفاده می‌شود.

رزین پلی آمید

این ماده از مونو مرهای آمیدی تشکیل شده، سبک وزن بوده و به راحتی قالب گیری می شود. مناسب برای تولید الیاف، چرخ دنده، بخیه، لاستیک، بند ساعت، بسته بندی و بطری.

رزین پلی اورتان

این ماده در ترکیب با رزین‌های دیگر خاصیت ارتجاعی و چسبندگی زیادی پیدا کرده و از آن در تولید انواع چسب، الیاف، زیره کفش، لباس، مبلمان و… استفاده می شود.

رزین سیلیکون

این ماده پایداری حرارتی و اکسیداتیو خوبی داشته و بسیار انعطاف پذیر و ضد آب است. سیلیکون با داشتن ساختار سه بعدی، فیلم‌های سخت را تشکیل داده و برای  ساخت لاستیک و سطوح ضد آب مورد استفاده قرار می‌گیرد.

رزین پلی اتیلن

رزین پلی اتیلن متداول ترین نوع رزین بوده که مقاومت شیمیایی و بخار یا رطوبت و انعطاف پذیری بالایی دارد؛ به همین جهت از آن برای بسته بندی، کابل عایق، ظروف، اسباب بازی، قالب، روکش و لوله استفاده می شود.

رزین اکرلیک

این ماده نوعی ترموپلاستیک بوده که در برابر ضربه و اشعه UV مقاوم است. مناسب برای ساخت محصولاتی مانند پلکسی گلاس، پنل سازی، چسب، کاشی های شفاف و…

رزین پلی استایرن

این ماده در برابر اسید، مواد قلیایی و نمک بسیار مقاوم بوده و از وضوح و انعطاف پذیری بالایی برخوردار است. از پلی استایرن برای عایق بندی، ساخت لوله، فوم، برج خنک کننده، لاستیک، داشبورد ماشین و … استفاده می‌شود.

رزین پلی پروپیلن

چگالی رزین پلی پروپیلن کم بوده و مقاومت حرارتی خوبی دارد. به دلیل داشتن قابلیت ضدعفونی برای ساخت تجهیزات پزشکی مناسب است. همچنین به دلیل مقاومت شیمیایی خوبی که دارد از آن برای ساخت اسباب بازی، قطعات الکترونیکی، لوله، الیاف و پوشش استفاده می شود.

رزین اپوکسی

اپوکسی نوع بهبود یافته رزین است؛ به عبارت دیگر همان چسب اپوکسی به شکل مایع است. تمام اپوکسی‌ها دارای دو بخش هستند: رزین و عامل پخت. زمانی که این دو با هم واکنش نشان می‌دهند، فرآیند سخت شدن اتفاق می‌افتد. اپوکسی از بهترین چسب‌های موجود برای کاربردهای صنعتی است. اپوکسی زمانی که پخت می‌شود اتصال سخت و بادوامی ایجاد می‌کند و برای فلزات قدرت چسبندگی بسیار بالایی دارد. قدرت تحمل شیمیایی و محیطی این ماده چسبناک بسیار عالی است. به آسانی فضاهای خالی را پر می‌کند و در مقابل مواد شیمیایی سخت، خاصیت درزگیری فراهم می‌کند. این ماده جایگزین خوبی برای پرچ و جوشکاری است. برای اطلاعات بیشتر درباره اپوکسی مقاله زیر را بخوانید.

کاربرد رزین چیست؟

رزین ماده‌ای پرکاربرد است که قابلیت استفاده در بسیاری از صنایع را دارد. خصوصا در دهه‌های گذشته کاربردهای این ماده شیمیایی بیش از پیش افزایش یافته است. در ادامه برخی از مهم‌ترین کاربردهای رزین را توضیح می‌دهیم.

صنعت چسب

رزین‌ها یکی از ترکیبات اصلی در تولید مواد چسبنده به شمار می‌آیند. این ماده قدرت چسبندگی بسیار بالایی را فراهم آورده و قابلیت چسبیدن به طیف گسترده‌ای مواد را دارد.

کفپوش

استفاده از رزین به عنوان کفپوش در مصارف خانگی و صنعتی بسیار رایج و پرکاربرد است. رزین‌های اپوکسی و پلی اورتان به دلیل دوام، مقاومت شیمیایی مناسب و راحتی استفاده،‌ به عنوان کفپوش نیز به کار می‌روند.

روکش

رزین در فرمولاسیون روکش‌های مورد استفاده برای سطوحی مانند چوب، آهن، پلاستیک و بتن نیز مورد استفاده قرا می‌گیرد. رزین لایه‌ای محافظ ایجاد می‌کند که دوام و مقاومت روکش را افزایش داده و از شکل ظاهری روکش را نیز بهبود می‌بخشد.

مواد کامپوزیت

با ترکیب رزین با موادی مانند فایبرگلاس، فیبر کربن و کولار می‌توان مواد کامپوزیت یا مرکب را تولید کرد. این ماده علیرغم برخورداری از وزنی کم،‌ قدرت و استحکام بسیار بالایی داشته و می‌تواند در صنایعی مانند صنعت هوافضا،اتومبیل‌سازی و ساخت و ساز مورد استفاده قرار بگیرد.

قالب‌سازی

رزین‌ها در صنعت قالب‌سازی نیز کاربردهای زیادی دارند. در چنین مواردی رزین داخل قالب ریخته شده و پس از گذشت مدتی شکل گرفته و صفت می‌شود. این فرآیند در تولید محصولات و اشیائی مانند مجسمه، زیورآلات، مدل‌های اولیه و اشیای تزیینی به کار می‌رود.

عایق الکتریسیته

رزین‌هایی که عایق خوبی برای الکتریسیته هستند در ساخت تجهیزات الکتریکی و مواد عایق مورد استفاده قرار می‌گیرند. این رزین‌ها تجهیزات و مدارهای الکتریکی را در برابر رطوبت، گرما و سایر عوامل محیطی نیز مقاوم می‌سازند.

چاپ سه‌بعدی

رزین‌هایی که به صورت خاص برای چاپ سه‌بعدی به کار می‌روند فوتوپلیمر نام دارند. از این ماده در پرینترهای سه‌بعدی بر پایه رزین استفاده می‌شود. این رزین‌های وقتی در معرض طول موج خاصی از نو قرار می‌گیرند،‌صفت شده و امکان پرینت اشیائی با جزییات و ظرافت بالا را فراهم می‌کنند.

دندان پزشکی

رزین در ترکیب کامپوزیت‌های دندانی نیز استفاده می‌شود. این ماده به دلیل ویژگی‌های ظاهری مناسب، سازگاری با شرایط زیستی و نداشتن اثرات سمی و همچنین مقاومت مناسب در دندانپزشکی به کار می‌رود.

هنر و صنایع دستی

رزین‌ها به صورت گسترده در ساخت آثار هنری و صنایع دستی کاربرد دارند. رزین می‌تواند به عنوان ماده قالب‌گیری یا روکش محافظ روی اشیاء و محصولات مختلف مورد استفاده قرار بگیرد. شفاف و براق بودن این ماده باعث می‌شود بتوان از آن برای خلق انواع نقاشی، مجسمه، زیورآلات و سایر آثار هنری بهره برد.

بسته‌بندی

 رزین‌هایی مانند پلی‌پروپیلن و پلی‌اتیلن در صنعت بسته‌بندی برای ساخت موادی مانند بطری، ظرف، بسته و… به کار می‌روند. این مواد از به خوبی از محصولات مختلف در برابر عوامل محیطی محافظت کرده و طول عمر و ماندگاری آنها را افزایش می‌دهند.

تفاوت رزین با رزین اپوکسی

رزین و اپوکسی هر دو ماده‌ای شفاف، چسبنده و مصنوعی هستند که امروزه طرفداران و کاربردهای بسیاری دارند. این دو ماده در آب حل نشده و تنها حلال آن‌ها الکل و استون است. این دو ماده تفاوت‌های بسیاری با هم دارند که باعث شده ویژگی‌های آن‌ها با یکدیگرمتفاوت باشند. مهم‌ترین تفاوت این دو ماده در ساختار آن‌ها است. رزین ماده‌ای تک جزئی و آماده مصرف است اما اپوکسی ماده دو جزئی بوده که یک جزء آن پایه‌ی رزینی و دیگری هاردنر است. اپوکسی در مقایسه با رزین بسیار شفاف‌تر بوده و قابلیت رنگ‌پذیری دارد اما مقاومت در برابر گرما و دما رزین بیشتر از اپوکسی است.