مته کم کن چیست و چه کاربردهایی دارد؟

کم کن یکی از ابزارهای کاربردی نجاری است که از مته خاصی برای برش دادن سوراخ مربعی شکل در آن استفاده می‌شود. این مته، کم کن نام دارد و سوراخی که ایجاد می‌کند نیز کام نام دارد. دستگاه کم کن برای ایجاد اتصال کام و زبانه که نیمی از اتصالات نجاری را تشکیل می‌دهد، به کار برده می‌شود. درست است که دستگاه کم کن ابزاری تخصصی است اما استفاده از آن کار بسیار آسانی است. فقط کافی است مته را به درستی روی دستگاه نصب کرده و آن را راه اندازی کنید.

مته کم کن در ماشین آلات نجاری که کم کن نام دارد و مانند دریل‌های فشاری وظیفه سنگین عمل می‌کند به کار برده می‌شود.

مته‌های کم کن از دو بخش تشکیل شده اند:

• یک عدد مته گرد مشابه مته مارپیچ و
• قلم چهارگوش مربعی شکلی که دور مته را احاطه کرده است. مته مرکزی بیشتر متریال داخل سوراخ را  خارج می‌کند و به علت فرمی که دارد براده‌ها را در گوشه‌های کار رها می‌کند.

 اینجاست که قلم چهارگوش وارد عمل می‌شود. مته مرکزی با پاکسازی براده‌ها به قلم چهارگوش کمک می‌کند که بهتر بتواند برش‌های صاف و مربعی شکل را ایجاد کند. در واقع قلم چهارگوش براده‌ها را به سمت مرکز هدایت کرده و سپس توسط مته به بیرون رانده می‌شود.

شکاف برش داده شده توسط دستگاه کم کن برای اتصال کام و زبانه

این شکاف که کام نام دارد بوسیله دستگاه کم کن برای ایجاد اتصال کام و زبانه برش داده می‌شود. زبانه نیز قطعه بلندی است که برای جای‌گذاری داخل کام برش داده می‌شود.

ابعاد و شفت مته کم کن

یکی از مهم‌ترین نکاتی که یک نجار هنگام خرید مته کم‌کن باید درنظر داشته باشد اندازه شفت آن است؛ سپس دیگر ابعاد آن.

رایج‌ترین سایز قطر شفت مته‌های کم کن به ترتیب عبارت است از:

• 15 میلی‌متر
• 19 میلی‌متر

قطر شفت مته کم کن در سایزهای 6 میلی‌متر و 9 میلی‌متر نیز موجود است. در بیشتر دستگاه‌های کم کن از مته قطر 15 میلی‌متر استفاده می‌شود زیرا قطر 19 میلی‌متر برای دریل‌های سنگین‌تر کاربرد دارد. اگر می‌خواهید اندازه مته مناسب دستگاه را بدانید کافی است نگاهی به دفترچه راهنمای آن بیندازید. اندازه ارتفاع و قطر مته نیز از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. ارتفاع مته به عمق سوراخ کام بستگی دارد.

قطر مته‌های کم کن در اندازه‌های 6 و 19 میلی‌متر موجود است.

روش استفاده و مراقبت از مته کم کن

برای اطمینان از کارکرد درست دستگاه و مته کم‌کن نکاتی وجود دارد که کاربر باید در نظر بگیرد. در ادامه به چندین مورد از این نکات اشاره شده است.

قلم را تیز نگه دارید. چنانچه مته کند باشد باعث ایجاد گرما در حین کار می‌شود. در نتیجه گرمای زیاد باعث آسیب به مته مرکزی، قلم، قطعه کار و حتی دستگاه می‌شود.

موثرترین روش برای تیز کردن قلم استفاده از سنگ مخروطی است. زیرا هر چهار طرف قلم را تیز می‌کند.

مته مرکزی را روغن کاری کنید. مته کم‌کن در صورتی که روغن کاری نشده باشد هنگام کار صدای زیادی تولید می‌کند. زیرا این مته‌ها دوبخشی بوده و قطعات فلزی متحرک روی همدیگر سائیده می‌شود.

هرگز از روان کننده‌های برپایه روغن و سیلیکون برای مته‌های کم‌کن استفاده نکنید. زیرا احتمال این که قطعه کار را رنگی کند زیاد است. برای چرب کردن مته مرکزی از روان‌کننده‌های بدون رنگ استفاده کنید. ترجیحا وکس خمیری و روان کننده آئروسل خشک استفاده کنید. روان کننده مناسب مانع از زنگ زدن و پوسیدگی مته می‌شود.

مته را با فنس دستگاه تراز کنید. اگر می‌خواهید برشی بدون نقص داشته باشید، از یک گونیای کوچک برای تراز کردن مته با فنس استفاده کنید.

مته را طوری تنظیم کنید که کمی پایین‌تر از قلم چهارگوش قرار بگیرد. مته مرکزی را پس از نصب داخل قلم با انگشت به سمت بالا فشار دهید. سپس اجازه دهید به اندازه 0.79 میلی‌متر از جایگاهش پایین‌تر قرار بگیرد.

تنظیم مته به اندازه 0.79 میلی‌متر پایین‌تر از قلم از ایجاد حرارت بالا و صدای اضافی جلوگیری می‌کند.

از فنون دریل کاری صحیح استفاده کنید. سوراخ‌های کام نباید کنار هم و بدون فاصله ایجاد شود. زیرا ممکن است مته به سمت قسمت‌های برش خورده‌ای که مقاومت کمی نیز دارند لغزیده شود.

بهترین راه برای ایجاد برش کام این است که ابتدا دو طرف ابتدایی و انتهایی کام را با مته سوراخ کنید. سپس داخل آن را با کمی فاصله از اندازه‌های علامت زده شده برش داده و در آخر قسمت‌های باقیمانده را سوراخ کنید.