ویژگی ها و کاربردهای چوب زبان گنجشک (چوب ون)

به احتمال زیاد شما هم درخت زبان گنجشک را از نزدیک دیده‌اید. این درخت حتی در محیط های شهری نیز یافت می‌شود. شاید مهم‌ترین ویژگی ظاهری درخت زبان گنجشک، میوه‌های بیضی شکل آن باشد که به صورت خوشه‌ای می‌روید. ارزشمندترین بخش این درخت، چوب آن است که به استحکام و انعطاف‌پذیری زیاد شناخته می‌شود. این چوب، مزایا و کاربردهای متعددی در صنایع مختلف دارد. در این مقاله ویژگی‌ها و مزایای این چوب پرکاربرد را بررسی خواهیم کرد.

ویژگی های چوب زبان گنجشک

درخت زبان گنجشک (ون) با نام علمی Fraxinus excelsior در شرایط مساعد می‌تواند تا ارتفاع 40 متر رشد کند. بنابراین یکی از بلندترین درختان برگ‌ریز محسوب می‌شود. با این حال، درخت زبان گنجشک به ندرت به حداکثر ارتفاع رشد خود می‌رسد. بیشتر این درختان تا ارتفاع 15 تا 20 متر رشد می‌کنند. اصلی‌ترین دلیل پرورش درخت زبان گنجشک چوب آن است. با این حال،  از زمان های قدیم، قسمت های مختلف این درخت  کاربرد درمانی نیز داشته اند. چای تهیه شده از برگ‌های زبان گنجشک دارای برخی خواص دارویی است. پوست زبان گنجشک نیز حاوی روغنی است که در درمان نقرس، شکستگی استخوان و روماتیسم استفاده می‌شود.  

چوب زبان گنجشک را می‌توان به راحتی از روی ساختار، رنگ و رگه‌های آن از سایر انواع چوب تشخیص داد. زبان گنجشک بیشتر به رنگ روشن است. رنگ لایه‌های بیرونی (برون چوب) آن کمی مایل به زرد است. درون‌چوب آن نیز اغلب تیره‌تر است. بافت این چوب دارای الگویی مرمری شکل است. به همین دلیل، اغلب در تولید روکش برای مبلمان استفاده می‌شود.

چوب زبان گنجشک را می توان از طریق حلقه‌های سالیانه کاملاً مشخص آن تشخیص داد. در مقطع عرضی این چوب گاهی اوقات نوارهای رنگارنگ نیز دیده می‌شود. حلقه‌های سالیانه با فاصله بیشتر از یک و نیم میلی‌متری از هم نشان‌دهنده کیفیت بالا و پایداری چوب هستند.

لازم به ذکر است که این چوب برای مصارف بیرون ساختمان مناسب نیست. چوب زبان گنجشک در فضای بیرونی قابلیت فاسد شدن دارد. اگر این چوب در تماس با زمین قرار بگیرد مدت زیادی دوام نمی‌آورد. همچنین اگرچه مقاومت این چوب در برابر پوسیدگی مناسب است، اما در برابر حشرات مقاومت چندانی ندارد. از این رو برای کارهای داخل ساختمانی مناسب‌تر است.

مزایای چوب زبان گنجشک

در ادامه به بررسی مزایای زبان گنجشک می‌پردازیم.

استحکام

چوب زبان گنجشک تراکم و بافتی مشابه با بلوط دارد. در واقع این چوب اغلب به عنوان جایگزینی برای چوب بلوط استفاده شده و گاهی «بلوط طلایی» نیز نامیده می‌شود. زبان گنجشک مانند درختان بلوط، گیلاس، و افرا یک سخت چوب (پهن برگ) است. درجه سختی این چوب در مقیاس جانکا (Janka ) ۱۲۰۰ است. برای مثال قوی ترین نوع چوب بلوط دارای ریتینگ ۱۲۹۰ می باشد. با مقایسه درجه سختی زبان گنجشک با سایر چوب‌ها می‌توان دریافت که چوب زبان گنجشک یکی از سخت‌ترین  گونه‌های چوب محسوب می‌شود.

کاربرد چوب زبان گنجشک

چوب زبان گنجشک علاوه بر استحکام بالا در برابر ضربه نیز مقاوم است. این مقاومت به علت سختی و تراکم الیاف زبان گنجشک است. به همین دلیل در ساخت برخی از لوازم ورزشی از این چوب استفاده می‌شود؛ زیرا می‌تواند بدون شکسته شدن ضربه ناشی از برخورد توپ بیسبال، هاکی و … را جذب کند. زبان گنجشک به دلیل توانایی جذب نیرو و ضربه بعد از چوب هیکوری در جایگاه دوم فهرست چوب‌های پرکاربرد در وسایل ورزشی قرار دارد.

وزن کم

اغلب تراکم و سختی زیاد منجر به افزایش وزن چوب می‌شود. یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد چوب زبان گنجشک در مقایسه با سایر سخت چوب‌‌ها مثل هیکوری و بلوط، این است که در عین داشتن تراکم و سختی زیاد سبک‌وزن است.  

مناسب برای نجاری

زبان گنجشک به دلیل استحکام و مقاومت به ضربه یکی از بهترین گزینه‌ها برای نجاری است. این چوب برای کفپوش ساختمان، مبلمان، قرنیز سقف و سایر محصولات چوبی استفاده می‌شود.  انعطاف‌پذیری و خم شدن از دیگر قابلیت‌های مهم این چوب برای نجاری به شمار می‌رود. این ویژگی در میان سخت‌چوب‌ها منحصر به فرد است. همچنین زبان گنجشک به راحتی رنگ و پولیش می‌شود. این ویژگی در نجاری برای کف‌پوش، مبلمان و کاربردهای دیگر بسیار مهم است. لازم به ذکر است که چوب زبان گنجشک به راحتی قابلیت میخ‌خوری، پیچ‌خوری، چسب‌کاری، ماشین‌کاری و پولیش دارد.

زیبایی

یکی از دلایل پرکاربرد بودن چوب زبان گنجشک برای مصارف مختلف، زیبایی‌های ظاهری آن است. رنگ گونه‌های مختلف چوب زبان گنجشک، از رنگ سفید تا قهوه‌ای روشن متغیر است. بنابراین با توجه به این که از کدام نوع زبان گنجشک استفاده کنید، مبلمان، کف‌پوش یا سایر محصولات چوبی شما ظاهر متفاوتی خواهند داشت.

کاربرد چوب زبان گنجشک

زبان گنجشک به دلیل استحکام، رگه‌های صاف، ظاهر خوب و مقاومت در برابر ضربه برای ساخت محصولات چوبی بسیار مناسب است. این چوب برای ساخت انواع مبلمان، تجهیزات ورزشی و همچنین ساختمان‌سازی استفاده می‌شود.

سایر محصولات چوبی مانند پله، قرنیز سقف، چهارچوب و ابزار چوبی مختلف نیز از چوب زبان گنجشک ساخته می‌شوند. انعطاف‌پذیری و قابلیت خم شدن با بخار، چوب زبان گنجشک را برای ساخت کمان، دسته ابزار، چوب بیسبال و روکش سازهای کوبه‌ای نیز ایده‌آل کرده است.

چوب زبان گنجشک در  مقایسه با برخی از انواع دیگر چوب مانند بلوط، دوام کمتری در تماس با زمین دارد. به همین دلیل برای مصارف فضای باز توصیه نمی‌شود.

سوالات متداول

قیمت چوب زبان گنجشک ( چوب ون) چقدر است؟

چوب زبان گنجشک به دلیل کیفیت و استحکام بالا و تقاضای زیاد خریداران، جزو چوب‌های گران‌قیمت بازار محسوب می‌شود. با توجه به نوسانات قیمت در بازار چوب باید قیمت روز چوب زبان گنجشک را از فروشگاه‌های معتبر بپرسید.

چرا رنگ چوب زبان گنجشک با گذشت زمان تغییر می‌کند؟

تغییر رنگ زبان گنجشگ مانند سایر چوب‌ها امری طبیعی است. این تغییر رنگ به دلیل قرارگیری در معرض اکسیژن و نور ماورای بنفش خورشید ایجاد می‌شود.