انواع اتصالات چوب[ آموزش ساخت 7 نوع اتصال چوب]

انواع اتصالات چوب

معمولا نجاران از اتصالات چوبی برای متصل کردن قطعه‌های چوبی و ساخت سازه‌های چوبی استفاده می‌کنند. از آنجا که تاریخچه استفاده از اتصالات چوبی به مصر باستان برمی‌گردد، کیفیت و یکپارچگی اتصالات چوبی از مشخصه‌های نجار ماهر است یعنی اتصال قطعات به‌گونه‌ای باشد که آن قطعه محکم و به‌صورت یکپارچه به نظر برسد. هرچه اتصال چوبی قوی‌تر باشد، دوام آن افزایش یافته و در نتیجه عمر سازه چوبی بیشتر می‌شود.

برای درست کردن اتصالات چوبی، برش تکه‌های چوبی باید کاملا دقیق باشد که برای این کار از الگو و فنس استفاده می‌کنند. الگو برای راهنمایی و اطمینان از برش دقیق استفاده می‌شود و فنس وظیفه نگه داشتن قطعه‌ کار مقابل اره را دارد.

اگر شما هم به نجاری علاقه‌مند هستید، با ما همراه باشید تا در ادامه با انواع اتصال چوبی آشنا شوید. ممکن است در ابتدا نیاز به تمرین بسیاری داشته باشید اما پس از یادگیری می‌توانید هر سازه چوبی را به‌آسانی درست کنید.

پیش از خواندن مطلب زیر، ویدئو 18 دقیقه‌ای زیر را ببینید تا با انواع اتصالات چوبی آشنا شوید.

اتصال فارسی در چوب

از این اتصال بیشتر در ساخت قاب عکس‌ و قرنیز استفاده می‌شود. لبه دو قطعه چوب با زاویه 45 درجه، به‌صورت اریب برش داده می‌شود و به نحوی این دوتکه چوب کنار هم قرار می‌گیرند که در کنار هم زاویه 90 درجه می‌سازند. برای درست کردن اتصال فارسی ساده مانند قاب عکس، قطعات را با چسب از قسمت برش چسبانده و سپس با استفاده از میخ، آن‌ها را محکم به یکدیگر متصل کنید.

از اتصال فارسی تنها برای اتصال 4 قطعه چوب با زاویه 45 درجه استفاده نمی‌شود برای مثال اگر می‌خواهید یک قاب 8 ضلعی درست کنید کافی است 8 قطعه چوب با زاویه 22.5 درجه در کنار هم قرار دهید و پس از چسب زدن، آن‌ها را با میخ محکم کنید.

• کاربرد اتصال فارسی:  درست کردن چهارچوب بیرونی برای پنجره و قاب‌ تزیینی
• نکته: بهتر است از اره فارسی‌بر برای درست کردن قاب 8 ضلعی استفاده کنید. با استفاده از این اره می‌توانید زاویه‌ها را به‌صورت دقیق برش دهید تا فاصله‌ای در قسمت اتصال تکه‌ها به هم ایجاد نشود. قطعه‌ای که می‌خواهید برش بزنید را محکم در مقابل گیره نگه ‌دارید و از حرکت آن هنگام برش زدن جلوگیری کنید.

اتصال لب به لب

اتصال لب‌به‌لب از ساده‌ترین انواع اتصال است که در سازه‌های چوبی استفاده می‌شود. همان‌طور که از نام این اتصال مشخص است در این اتصال، انتهای چوب‌ها را به یکدیگر متصل می‌کنند. در اتصال لب‌به‌لب ساده انتهای یک‌تکه به کناره انتهایی تکه دیگر متصل می‌شود. در این اتصال قطعات با میخ کنار هم قرار می‌گیرند. این نوع اتصال بیشتر برای حاشیه در و پنجره‌ استفاده می‌شود.

• کاربرد اتصال لب به لب: درست کردن حاشیه و قرنیز
• نکته: برای ایجاد اتصال قوی‌تر از اره پروفیل بر استفاده کنید؛ زیرا این وسیله بسیار دقیق‌تر از اره دستی و گردبر است و برای بریدن چوب به‌صورت مربع ایده‌آل است.

اتصال روی هم

اتصال روی هم یکی از آسان‌ترین انواع اتصال است که در آن دو لبه روی یکدیگر قرار می‌گیرند. اتصال روی‌ هم کامل و اتصال روی‌ هم نیمه از انواع این اتصال است.

در اتصال روی‌هم کامل یکی از تخته چوب‌ها روی دیگری قرار می‌گیرد و با میخ یا پیچ محکم به هم متصل می‌شوند. از این اتصال بیشتر برای قالب ساختمان خانه استفاده می‌شود. یکی دیگر از کاربردهای این اتصال برای استحکام دادن به تکه چوب است برای مثال روی‌هم قرار دادن یک‌تکه چوب به‌صورت مورب روی چوب‌های عمودی دروازه‌های چوبی.

همان‌طور که از نام اتصال روی‌هم نیمه پیداست، از قرارگیری دو لبه چوب روی‌هم ایجاد می‌شود با این تفاوت که در این اتصال لبه هر دوتخته چوب برش داده می‌شود و به یکدیگر محکم متصل می‌شوند. عمق برش‌ها و نحوه اتصال با توجه به نوع چوب و کاری که می‌خواهید انجام دهید متفاوت است.

• کاربرد اتصال روی‌هم: ساخت قالب ساختمان‌ و استحکام بخشیدن به چوب‎‌هایی که در حال خم شدن یا شکستن هستند.

• نکته مفید: برای برش دقیق چوب، ابتدا چوب‌ها علامت‌گذاری کنید و سپس به‌طور هم‌زمان آن‌ها را ببرید. این کار باعث می‌شود از اشتباه احتمالی در برش چوب‌ها جلوگیری شود.

اتصال کام و زبانه

با ایجاد حفره درون چوب و قرار دادن انتهای آن در قسمتی از چوب، نوعی اتصال بسیار قوی ایجاد می‌شود؛ به همین جهت در طول سال‌های متمادی از این اتصال برای ساخت سازه‌های سنگین استفاده شده است. تکه چوبی که روی آن حفره ایجاد می‌شود در اصطلاح کام و تکه چوبی که درون چوب دیگر قرار می‌گیرد، زبانه می‌گویند.

امروزه از این نوع اتصال بیشتر در ساخت مبلمان و بیشتر برای اتصال دسته یا پایه مبل استفاده می‌شود. ساخت این اتصال برای افراد نسبتاً حرفه‌ای آسان است اما امروزه ابزار مختلفی وجود دارد که می‌تواند کار را برای شما آسان و سریع‌تر کند.

برای درست کردن کام می‌توانید از دریل پرسی یا دستگاه سوراخ‌زن استفاده کنید. با استفاده از دستگاه سوراخ‌زن می‌توانید یک حفره را به شکل مربع یا مستطیل درون یک قطعه چوب ایجاد کنید.

• کاربرد اتصال کام و زبانه: اتصال قطعات به‌صورت عمودی مانند پایه مبل.
• نکته مفید: برش کام را کمی عمیق‌تر از ارتفاع زبانه ببرید؛ زیرا این کار باعث می‌شود فضایی برای چسب درون چوب داشته باشد و دو قطعه محکم به هم متصل شوند.

با مشاهده ویدئوی کوتاه و مفید زیر میتوانید به راحتی برش اتصال فاق و زبانه در چوب را بیاموزید. مشاهده این ویدئو را از دست ندهید.

اتصال شیار و زبانه

از اتصال شیار و زبانه اغلب برای اتصال موادی که روی سطح صاف قرار می‌گیرند استفاده می‌شود برای مثال کف‌پوش‌، دیوار پوش چوبی و سقف کاذب. در یک سمت تخته چوب، یک شیار و در سمت دیگر آن، یک زبانه قرار دارد. میخ‌ها را از وسط زبانه به شیار زده تا پس از قرارگیری شیار و زبانه، میخ‌ها پنهان شوند و دیده نشوند. این کار باعث می‌شود تا میخ‌ها ظاهر کار را خراب نکنند. اگرچه می‌توان شیار و زبانه را روی تخته به‌صورت دست‌ساز ایجاد کرد اما امروزه تخته‌هایی آماده وجود دارد که زبانه و شیار قبلاً روی آن ایجادشده و تنها کاری که لازم است انجام دهید، نصب و قرار دادن تخته‌ها کنار هم است.

• کاربرد اتصال شیار و زبانه: کف‌پوش و دیوارپوش چوبی.

• نکته: زبانه و شیار را محکم به هم متصل کنید تا بین آن‌ها فاصله ایجاد نشود. برای انجام این کار هنگام نصب از یک پتک پلاستیکی استفاده کنید. می‌توانید هنگام نصب کف‌پوش‌، آن‌ها را با میخ محکم به هم متصل کنید.

اتصال پرچی چوب

این اتصال شبیه اتصال کام و زبانه است با این تفاوت که دو قطعه با یک میله به هم متصل می‌شوند. تفاوت اصلی اتصال پرچی با دیگر اتصال‌ها، استفاده از یک جسم استوانه‌ای شکل (میله) جداگانه برای اتصال دو قطعه چوب به یکدیگر است. جالب است بدانید بسیاری از اتصالاتی که پیش‌تر به آن اشاره شد می‌توانید با اتصال پرچی محکم کنید. از اتصال پرچی بیشتر در مواردی که نمی‌خواهند میخ یا پیچ دیده شود مانند درودگری‌ نفیس، کتابخانه و پلکان داخل منازل استفاده می‌شود.

این اتصال برای ایجاد جلوه روستیک مناسب است. در گذشته این اتصال به‌صورت دستی درست می‌شد اما امروزه میله‌های استوانه‌ای شکل به فروش می‌رسد که شما می‌توانید آن را آماده تهیه کنید. برای درست کردن حفره درون چوب‌ها از دریل قوی استفاده کنید.

• کاربرد اتصال پرچی: درودگری‌ نفیس، کتابخانه و پلکان داخل منازل.
• نکته مهم: برای جلوگیری از حرکت چوب‌ها حین دریل کاری، ابتدا دو قطعه چوب را با چسب بچسبانید و یک شبانه‌روز صبر کنید تا به‌خوبی خشک و محکم شود سپس از دریل برای سوراخ کردن چوب‌ها استفاده کنید.

اتصال دم چلچله ای

اتصال دم چلچله‌ای بسیار قوی بوده و مقاومت بالایی در برابر نیروی کشش دارد. تکه‌تکه بودن انتهای چوب که شبیه دم کبوتر است باعث مقاومت این اتصال در برابر انفصال می‌شود. از این اتصال برای مواردی که تقاطع دو چوب زاویه عمود برهم می‌سازد استفاده می‌شود؛ برای مثال می‌توان به گوشه‌های کشو اشاره کرد. از آنجا که این اتصال بسیار قوی است تنها کافی است از چسب برای محکم کردن آن استفاده کنید و نیازی به میخ یا پیچ نیست. برای ایجاد اتصال دم چلچله‌ای تنها ایجاد یک یا دو تکه در انتهای هر قطعه چوب کافی است. در گذشته شکل دم کبوتر انتهای هر چوب با دست درست می‌شد اما امروزه ابزارهای مختلفی وجود دارد که این کار را بسیار آسان کرده است.

• کاربرد اتصال دم چلچله ای: اتصال گوشه کشو، جعبه‌‌های چوبی و درپوش‌ها.

• نکته : اگر تعداد زیادی اتصال دم چلچله‌ای نیاز دارید، برای ستگاه سوراخ‌کن الگو بخرید. این الگو برش و اتصالاتی ایجاد می‌کند که دقیقاً باهم منطبق می‌شوند.