انواع سنباده: بررسی کاغذ و دستگاه سنباده از نظر زبری، جنس و کاربرد

اولین مرحله در جلا زدن و پرداخت چوب، سنباده زدن است. اگر تا به حال با چوب کار کرده باشید، حتما با فرآیند سنباده زدن چوب بعد از برش، قبل از رنگ‌آمیزی و بین لایه‌های رنگ آشنا هستید. شاید همه خیال کنند که سنباده زدن کار ساده‌ای باشد و انتخاب و خرید آن را هرکسی می‌تواند انجام دهد اما کافی است سری به ابزارفروشی بزنید تا انواع و اقسام مختلف سنباده با درجات بسیار متنوع آن حسابی گیج‌تان کند. استفاده از سنباده نامناسب آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به چوب وارد می‌کند. با ما همراه باشید تا در ادامه با انواع سنباده و درجات مختلف آن آشنا شوید.

سنباده با درجات زبری مختلف در مصارف متفاوتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و انتخاب درجه مناسب سنباده، کار تقریبا پیچیده‌ای است. با این نکات و اصول پایه، با انواع سنباده بیشتر آشنا می‌شوید و آسان‌تر می‌توانید براساس نوع کارتان سنباده مناسب را انتخاب کنید.

• انتخاب درجه زبری سنباده
• انتخاب درجه ریزی یا درشتی سنباده
• در نظر گرفتن بهترین درجه زبری هنگام انتخاب
• پیدا کردن ابزار مناسب برای استفاده راحت

البته بعد از کار با چوب و سنباده کم‌کم با آن آشنا خواهید شد و انتخاب آن برای شما آسان خواهد شد.

ویدیو معرفی و مقایسه انواع دستگاه سنباده

آماده کردن سطح چوب پیش از پرداخت و رنگ آمیزی از مهم‌ترین مراحل پرداخت کاری و فینیشینگ است. برای آماده سازی چوب باید سطح آن را به‌خوبی سنباده زد تا سطح کار کاملا صاف و نرم شود. از آنجا که هر نوع سنباده برای کاربردی خاص طراحی می‌شود، انتخاب سنباده مناسب اهمیت ویژه‌ای دارد.

در ویدئو کوتاه زیر، در کمتر از 5 دقیقه چهار نوع دستگاه سنباده با یکدیگر مقایسه شده اند. اگر قصد خرید هر نوع دستگاه سنباده را دارید، حتما قبل از هر کاری ویدئو زیر را مشاهده کنید، حتی اگر بخواهید دستگاهی غیر از این 4 سنباده را خریداری کنید، این ویدئو دانش عمومی شما نسبت به دستگاه سنباده را افزایش خواهد داد.

اندازه گیری درجه زبری سنباده

البته که سنباده از شن ساخته نشده و حاوی ذرات ریز مصنوعی یا طبیعی است. این ذرات الک شده و براساس اندازه و درشتی دسته‌بندی می‌شوند و سپس با چسب به کاغذ، اسفنج یا پارچه چسبانده می‌شوند. تشخیص درجه زبری سنباده بسیار مهم است زیرا هر پروژه‌ای به درجه زبری متفاوتی نیاز دارد. هنگام خرید سنباده اعدادی مثل 80، 100، 200 و غیره به چشم می‌خورند. این عدد میزان تراکم ذرات ساینده در هر اینچ مربع از سنباده است. این اعداد بر اساس استاندارد CAMI بوده و هر چه این رقم بالاتر باشد ذرات ریزتر بوده و زبری سنباده کمتر است و بالعکس هر چه این رقم کمتر باشد ذرات درشت‌تر و سنباده زبرتر است.
معمولا درجه زبری با واحد میکرون اندازه‌گیری می‌شود و برای اینکه متوجه شوید میکرون چقدر کوچک است کافی است نگاهی به سنباده 100 بیندازید. ذرات ریز روی سنباده تقریبا برابر با 141 میکرون هستد که مساوی است با 0.1397 میلی‌متر.
سنباده‌هایی هم وجود دارند که درجه زبری آن‌ها با استاندارد (FEPA) تعیین شده است. درجه زبری سنباده با استاندارد FEPA با حرف P شروع شده و لیست بلندی دارد. استاندارد FEPA هم اندازه‌ی استاندارد CAMI نیست اما در ادامه چندین مثال آورده‌ایم که در این زمینه به شما کمک می‌کند.

• سنباده 40 در استاندارد CAMI برابر است با سنباده P-36 یا P-40
• سنباده 80 در استاندارد CAMI برابر است با سنباده P-80 یا P-100
• سنباده 100 در استاندارد CAMI برابر است با سنباده P-100 یا P-120
• سنباده 120 در استاندارد CAMI برابر است با سنباده P-120 یا P-150
• سنباده 220 در استاندارد CAMI برابر است با سنباده P-180 یا P-220
• سنباده 400 در استاندارد CAMI برابر است با سنباده P-600 یا P-800

انتخاب زبری مناسب سنباده

برای این که انتخاب سنباده آسان‌تر شود تولیدکنندگان علاوه بر درجه‌ی عددی سختی سنباده، میزان زبری سنباده را با یک‌سری کلمات هم مشخص می‌کنند. این درجات زبری که در قالب کلمات بیان می‌شوند درواقع دامنه‌ای درجات سختی سنباده هستند که تاثیر یکسانی روی کار دارند. یعنی گاهی اوقات برخی از سطوح و کاربردها میزان سختی را به‌صورت کلمات بیان می‌کنند تا اعداد، از این رو بهتر است که معانی این دسته‌بندی را هم یاد بگیرید.

سنباده خیلی زبر

سنباده 24 تا 36 در این دسته قرار گرفته و از آن برای پاک کردن رنگ و لاکی استفاده می‌شود که خیلی سمج بوده و به‌سختی کنده می‌شوند. به‌علاوه برای سنباده زدن کفپوش قدیمی نیز ممکن است به این درجه از سختی سنباده نیاز داشته باشید. لطفا فقط برای مواردی از این سنباده استفاده کنید که نیازمند زبری بسیار زیادی است.

سنباده زبر

نقطه قوت این سنباده شکل دهی به چوب و پاک کردن روکش‌های قبلی چوب مثل پلی‌اورتان است. درجات عددی 40 تا 50 در این دسته قرار می‌گیرند.

سنباده متوسط

سنباده‌های 60 تا 100 در این دسته قرار می‌گیرند و برای فرم دهی نهایی چوب به کار می‌روند. همچنین سنباده‌زنی اولیه‌ی چوب و از بین بردن آثار رنده‌ی چوب با این گروه از سنباده‌ها انجام می‌شود.

سنباده نرم

سنباده‌های 120 تا 220 در این دسته قرار می‌گیرند. در بیشتر کارگاه‌های خانگی این نوع سنباده برای سنباده‌زنی قبل از اعمال جلا یا رنگ مناسب است.

سنباده خیلی نرم

سنباده‌های 320 تا 400 در این دسته قرار می‌گیرند و بین لایه‌های مختلف رنگ و جلا به کار می‌روند. سنباده‌های فوق‌العاده نرم بالاتر از 600 برای پولیش چوب به کار می‌روند.

سنباده صنعتی و سنباده تجاری

دو نوع سنباده اصلی داریم: صنعتی و تجاری. تفاوت‌ این سنباده‌ها در جنس ذرات ساینده، جنس ورقه‌ی پشتی و چسب اتصال آن است.

سنباده پوشش باز و پوشش بسته

سنباده‌ها به دو گروه دیگر به نام‌های پوشش باز(open-coat) و پوشش بسته (close-coat) هم دسته‌بندی می‌شوند. تفاوت “پوشش بسته” این است که ذرات موجود بر روی آن به‌صورت انباشته نزدیک هم هستند در صورتی که در “پوشش باز” ذرات با فاصله از هم قرار دارند. به طور کل سنباده پوشش باز برای کار با وسایل چوبی معمول‌تر است زیرا بافت را کم‌تر از بین می‌برد مخصوصاً زمانی که با چوب‌ نرمی که رزین بیشتری دارد کار می‌کنیم.

انواع سنباده از نظر جنس دانه

علاوه بر تراکم ذرات سنباده، جنس ذرات هم در کیفیت سنباده‌زنی موثر است. برخی از جنس‌های ذرات سنباده برای نوع خاصی از کار (مثلا چوب یا فلز) مناسب‌تر هستند. بیشتر تولیدکنندگان سبناده نوع جنسی که برای استفاده با آن سنباده مناسب‌تر است را روی لیبل محصول درج می‌کنند اما بد نیست خودتان با نواع ذرات و جنس‌های مختلف آن‌ها آشنا شوید:

سنگ چخماق

سنگ چخماق از ذرات طبیعی و بسیار بادوام است که برای سنباده کردن مواد سطحی مانند جلا و رنگ مناسب است.

سنگ سنباده (Emery)

سنگ سنباده نیز از ذرات طبیعی است و برای از بین بردن فرسودگی فلز یا پولیش آن به‌کار می‌رود. لبه‌های تیز این ذرات برای چوب مناسب نیست.

گارنت

گارنت یکی دیگر از ذرات طبیعی است که از سنگ چخماق و سنگ سنباده کمی نرم‌تر است و اگر برای سنباده‌زدن به فلزات به کار برده شود زودتر کند می‌شود و بهتر است برای چوب استفاده شود.

آلومینا زیرکونیم

این ذرات مصنوعی و بادوام برای از بین بردن لبه‌ی فلزات و سنباده اولیه چوب سخت به کار می‌رود. هنگام سنباده کشیدن روی فلزات ذرات سنباده آلومینا زیرکونیم تیزتر می‌شود و نیازی نیست کاغذ سنباده را دائم تعویض کنید.

اکسید آلومینیم

یکی دیگر از ذرات مصنوعی اکسید آلومینیم است که مناسب سنباده و پولیش انواع فلزات مثل برنز و آلیاژ استیل در کنار تمامی انواع چوب سخت است.

سیلیکون کارباید

بادوام ترین ذرات ساینده مصنوعی، سیلیکون کارباید است که قابل استفاده با طیف وسیعی از مواد و سطوح مانند پلاستیک، فلز، چوب سخت و نرم است.

انواع سنباده دستی و برقی

از سنباده به طرق مختلفی می‌توان استفاده کرد: می توانید یک ورقه سنباده را به اندازه کف دست تا کنید و بعد از این که زبری آن از بین رفت از سمت دیگر آن استفاده کنید. اگر هم باید سطوح زیادی را سنباده بزنید بهتر است از یکی از ابزارهای سنباده‌زنی استفاده کنید. حتی در صورت استفاده از ابزارهای سنباده‌زنی، همچنان باید با انواع سنباده و درجات سختی آن آشنا باشیم.

سنباده دستی

این ابزار ارزان‌قیمت دارای پدی پلاستیکی، گیره‌‌های جانبی برای نگه‌داشتن سنباده و دسته‌ای برای حرکت است. سنباده دستی برای سطوحی وسیع مثل لبه‌های قفسه کتاب مناسب است زیرا استفاده از ورق‌ سنباده به صورت تاشده زمان بیشتری می‌برد.

سنباده اسفنجی

سنباده اسفنجی از اسفنج انعطاف‌پذیری تشکیل شده که با ذرات سایشی پوشانده شده است. انعطاف‌پذیری سنباده اسفنجی به کاربر اجازه می‌دهد تا بتواند به طور یکنواخت لبه های گرد را سنباده بزند.

سنباده مشتی لرزان

این سنباده برقی به اندازه ای است که در کف دست جا شده و دارای صفحات سنباده در اشکال مختلف است. صفحات مربعی و مستطیل شکل برای سنباده زدن به سطوح باز و صفحات مثلثی شکل برای نقاطی که دسترسی به آن‌ها آسان نیست. فقط کافی است کاغذ سنباده را به دستگاه متصل کرده و دستگاه را روشن کنید.

سنباده گرد لرزان

سنباده گرد لرزان (Orbital Sander) همانطور که از اسمش پیداست با الگوی گرد حرکت می‌کند که البته نباید آن را با چرخش کامل اشتباه گرفت. تصور کنید کف دست‌تان را روی سطحی قرار داده و آن را در حالت دایره‌های کوچک حرکت می دهید. حرکت سنباده گرد لرزان نیز به همین شکل است. این سنباده با توجه به اندازه، با قطعات سنباده بریده‌شده یا سنباده آماده کار کرده و برای سنباده‌زدن به سطوح صاف مناسب است.

سنباده Random Orbital

این سنباده درست مثل سنباده Orbital با الگوی گردشی و دایره‌وار حرکت کرده و همچنین به چپ و راست و عقب و جلو هم حرکت می‌کند و از به جا ماندن آثار سنباده در صورت حرکت نکردن دستگاه از روی نقطه‌ای ثابت جلوگیری می‌کند. سنباده چرخشی جناحی دارای صفحات سنباده‌ی دایره شکل است و معمولا باید در آن از سنباده آماده وقالبی استفاده کرد.

سنباده نواری (تانکی)

سنباده نواری دستگاهی بسیار قدرتمند است که باید با دو دست نگه داشته شود. این دستگاه دارای دو قطعه استوانه‌ای شکل در قسمت زیرین آن است که هنگام روشن بودن دستگاه استوانه‌ها چرخیده و سنباده نواری حرکت می‌کند. متاسفانه این دستگاه برخلاف کارایی وسیع خود محبوب نیست؛ به این دلیل که بسیاری نحوه صحیح کار با آن را بلد نیستند. برای استفاده از حداکثر کارایی اسن دستگاه بهتر است آن را به صورت صاف روی سطح نگه دارید و اگر مبتدی هستید برای کنترل بهتر دستگاه از سرعت پایین آن استفاده کنید. این دستگاه برای از بین بردن وارنیش یا سنباده سطوح سخت وسیع مناسب است اما به دلیل این که دریک جهت حرکت می‌کند، اگر برای مدت طولانی در نقطه‌ای ثابت استفاده شود به سرعت روی چوب جای سنباده می‌ماند.

سنباده تخت لرزان

سنباده تخت لرزان یکی از مدل‌های محبوب و پرکاربرد در گروه سنباده‌های برقی است. اندازه‌ ورقه‌ سنباده در این مدل بر حسب نوع کاربرد در اندازه‌های مختلف مثل یک‌چهارم یا نصف اندازه‌ی ورق معمولی سنباده است. پس از روشن کردن، سنباده با حرکت دورانی بیضی‌شکل روی سطح کار را صیقل داده و با توجه با این که سرعت سنباده پایین است احتمال خطا نیز پایین می‌آید اما از طرفی به‌دلیل سرعت پایین دستگاه، فرآیند سنباده زنی طولانی می‌شود.

سنباده تخت در مقایسه با سنباده گرد برای صیقل دادن گوشه‌های داخلی کار یا لبه‌های نیمه‌گردشده‌ی چوب گزینه‌ی مناسب‌تری است. از طرفی به‌خاطر حرکت دورانی سنباده اگر آن را ثابت روی کار نگه داریم، روی چوب خط می‌اندازد.

سنباده خطی

سنباده خطی همان‌طور که از نامش پیداست روی خط صاف حرکت می‌کند و برای سنباده زدن لبه‌ چوب مناسب است. از آنجاکه ورقه سنباده‌ کانتور شده درست بر روی لبه چوب منطبق می‌شود. علاوه بر این مسیر حرکت سنباده خطی به سمت عقب یا جلو و در راستای بافت چوب است؛ در نتیجه خطوط دورانی حاصل از سنباده لرزان را تا حدودی محو می‌کند.

سنباده گندگی

سنباده گندگی دارای استوانه‌ی بزرگی است که سنباده نواری را در خود جای می‌دهد. هنگامی که دستگاه روشن می شود استوانه می چرخد و سنباده‌زدن درست مانند سنباده نواری انجام می‌شود. سنباده گندگی مثل سنباده نواری ظرافت چندانی در کار ندارد و باید مراقب بود جای سنباده روی کار نماند.

سنباده رومیزی

این سنباده در واقع یکی از انواع سنباده برقی است که به صورت دائمی روی میز نصب شده و برای پروژه های نجاری کوچک استفاده می‌شود. این دستگاه از روش یکی از دستگاه‌های بالا برای سنباده‌زدن استفاده می‌کند. کاربر به جای حرکت دادن دستگاه، باید چوب را حرکت دهد.

کفساب

کفساب دارای صفحات سنباده بزرگ نواری، استوانه‌ای یا چرخشی است که می‌تواند وارنیش کهنه روی کفپوش را پاک کرده یا کفپوش‌های دفرمه را صاف کند. این دستگاه قدرتمند سرعت بسیار بالایی دارد اما باید با دقت استفاده شود تا به کف‌پوش چوبی آسیب نرساند.