انتخاب تیغ اره مناسب بر اساس TPI (تعداد دندانه در هر اینچ)
استفاده صحیح و اصولی از اره خوب به‌اندازه کیفیت تیغ اره عمود بر اهمیت دارد؛ اما با وجود این همه تنوع موجود در بازار، چگونه تیغ اره مناسب و با کیفیت را انتخاب می‌کنید؟ در ادامه با ما همراه باشید و نحوه انتخاب تیغ اره مناسب را یاد بگیرید تا مشکلات رایجی مانند شکستن یا سوختن چوب و شکستن بیش از حد آن رفع شود.
TPI چیست؟
دغدغه‌ی بیشتر نجارها و کسانی که با چوب سر و کار دارند انتخاب مجموعه‌ای از تیغه‌ها است که برای اره‌های موجود در کارگاهشان مناسب باشد. فرقی نمی‌کند که درباره‌ی کدام اره (اره میزی، فلکه، دیسکی، گردبر و یا عمودبر و غیره) حرف می‌زنیم، هدف نهایی همه‌ی نجارها انتخاب تیغه‌هایی است که بهترین برش را داشته باشند. نجارها به سرعت متوجه می‌شوند که تعداد تیغه‌ها در هر اینچ تاثیر به سزایی در نوع برش آن‌ها دارد. قانون کلی این است: «هرچه تعداد دندانه بیشتر برش بهتر». اما جواب همیشه به همین سادگی هم نیست. کمی بعد متوجه تاثیر و نقش تعداد دندانه در کیفیت برش تیغه اره خواهید شد.
دغدغه‌ی بیشتر کسانی که با چوب سر و کار دارند انتخاب مجموعه‌ای از تیغه‌ها است که برای اره‌های موجود در کارگاهشان مناسب باشد. فرقی نمی‌کند که درباره‌ی کدام اره حرف می‌زنیم، هدف نهایی همه‌ی نجارها انتخاب تیغه‌هایی است که بهترین برش را داشته باشند.
تیغ اره با دندانه‌های کم
هر دندانه‌ای که روی تیغه وجود دارد هنگامی که با سرعت به قطعه کار برخورد می‌کند، مانند اسکنه یا مغار بافت یا دانههای چوب را جدا می‌کند و به طور معمول هرچه تعداد تیغه بیشتر باشد برش صاف‌تری خواهیم داشت. این قانون برای بیشتر اره‌ها از جمله اره رومیزی، اره فارسی بر، اره گردبر و اره عمودبر صدق می‌کند. برای رسیدن به برش صاف‌تر و تمیزتر، سرعت قربانی می‌شود زیرا این برش‌های صاف و تمیز محصول سرعت کمتر تیغه است.
تیغ اره با دندانه‌های کمتر، با سرعت و شدت بیشتری برش می‌زند اما برش خشن، ناصاف و ناهموار خواهد بود. این مسئله بدین دلیل است که تیغه با دندانه‌ی کمتر فاصله‌ی بیشتری بین دندانه‌ها دارد و به طبع آن با شدت بیشتری بافت چوب را جدا می‌کند؛ به عبارتی دیگر می‌توان گفت سرعت انجام کار با میزان دقت و تمیزی کار رابطه عکس دارد.
تیغ اره با دندانه‌های زیاد
در سرعت یکسان، در تیغه‌ای که تعداد دندانه‌ی بالایی دارد، هر دندانه مقدار کمتری از بافت چوب را برش می‌دهد و در نتیجه برش صاف و تمیزی شکل می‌گیرد. به همین منظور تیغه‌های برش سنگین با تعداد دندانه‌ی کمتر (TPI کمتر) برای برش قطعاتی به کار می‌روند که در ظاهر کار مشخص نیستند و محل بریدگی در کار مخفی می‌شود. در نجاری ظریف با چوب سخت، صافی و تمیزی برش از اهمیت بیشتری برخوردار است درنتیجه تیغه‌هایی باکیفیت‌تر و دندانه‌های بیشتر استفاده می‌شوند. البته برش صاف و تمیز تیغه‌های باکیفیت آسان به دست نمی‌آید. به دلیل سرعت و شدت کمتر برش، احتمال سوختگی چوب بر اثر اصطکاک بیشتر وجود دارد. همچنین به دلیل فاصله‌ی کم بین دندانه‌ها و سرعت کم تخلیه‌ی خاک‌اره احتمال گیر کردن تیغه اره در چوب وجود دارد.
با سرعت یکسان در تیغه‌ای که تعداد دندانه‌ی بالایی دارد، هر دندانه مقدار کمتری از بافت چوب را برش می‌دهد و در نتیجه برش صاف و تمیزی شکل می‌گیرد.
قطر تیغ اره
یکی از نکات مهمی که در انتخاب و خرید هر نوع تیغ اره‌ای باید مد نظر قرار دهید قطر تیغ اره و سازگاری آن با انواع اره است. اره‌ها در مدل تیغه با هم تفاوت دارند اما یک سری موارد کلی در مورد تمام آن ها صدق می‌کند که عبارتند از:
- برای اره‌های گردبر دستی تیغ اره‌هایی کوچک یعنی با قطر 11 تا 18 سانتی‌متر و از جنس تنگستن کارباید انتخاب کنید.
- برای اره‌های کاشی‌بر از تیغ اره‌های الماسه‌ی 18 یا 25 سانتی‌متری استفاده کنید.
- اره‌های رومیزی و اره‌های فارسی بر مانند تیغه‌های اره‌های دستی دارای دندانه‌های کاربایدی هستند و تیغه‌های 25 یا 30 سانتی‌متری مناسب هستند.
- برای اره‌های دیسکی فلزات که صفحه نامیده می‌شوند از تیغه‌های 35 سانتی‌متری سیلیکون کارباید یا تیغه‌های سایشی اکسید آلومینیوم استفاده کنید.
اندازه سوراخ وسط تیغه یعنی شفت را بررسی کنید. شفت باید هم اندازه‌ی شفت تیغ اره باشد. بسیاری از تیغه‌ها قطعه‌ای دارند که می‌توانید از جا دربیاورید تا بتوانید از آن در اره‌هایی با محور لوزی استفاده کنید. مقدار RPM (گردش در دقیقه) تیغه را کنترل کنید و از سازگاری آن با اره مطمئن شوید.
قطر تیغ، سایز شفت وسط تیغه، تعداد دندانه‌ها و ضخامت برش اره معمولا بر روی تیغه اره درج می‌شود. لیست ابزارهای مناسب به همراه حداکثر نرخ گردش در دقیقه و مشخصات استفاده هم معمولا بر روی تیغه حک می‌شود.
سایر عوامل موثر بر کیفیت برش تیغه اره
عوامل موثر دیگری در کیفیت برش تیغ اره وجود دارد. انحراف به بیرون دندانه‌ها نسبت به بدنه «ست» نام دارد. تیغه با ست بیشتر برش قوی‌ترو در عین حال مصرف چوب بیشتری دارد؛ زیرا برش ایجاد شده پهن‌تر است. اگر چوبی که تهیه کرده‌اید گران است این نکته را در نظر داشته باشید که استفاده از تیغه اره با ست بالا سبب هدر رفت بیشتری از چوب می‌شود.
تیزی تیغه اثر مستقیم و به سزایی بر برش دارد. وقتی تیغه کند باشد احتمال سوختگی چوب بالا می‌رود زیرا دندانه‌ها آن طور که باید بافت چوب را برش نمی‌زنند. تیغه‌ی کثیف هم همین داستان را دارد. وقتی شیره‌ی چوب بر سطح تیغه بچسبد مجدداً احتمال سوختگی چوب بالا می‌رود. برای دستیابی به برشی صاف و تمیز همیشه تیغه‌ی دستگاه را تمیز و عاری از هر گونه آلودگی نگه دارید.
اولین کار این است که تیغه را بررسی کنید تا از تمیز بودن آن اطمینان حاصل کنید. تیغ اره‌ها به مرور زمان با برش الوار به چوب و رزین آغشته می‌شود. این لایه‌های انباشته شده روی تیغه یکی از دلایل ایجاد علائم سوختگی روی چوب در هنگام برش است. تیغه را می‌توانید با شوینده‌های مخصوص تیغ اره تمیز کنید؛ اما هنگام تمیز کردن باید مراقب باشید. اگر تمیز کردن تیغه تاثیری در از بین بردن علائم سوختگی روی چوب نداشت ممکن است علت کندی تیغه باشد.
استفاده از تیغه کند باعث ایجاد حرارت زیادی بین تیغه و چوب و در نتیجه سوختن آن می‌شود. برای این منظور شکستگی، دندانه‌های از بین رفته یا گرد شده را بررسی کنید. در چنین شرایطی باید تیغه کند شده را با یک تیغه نو و تیز تعویض کنید. تیغه‌هایی که کیفیت بالایی دارند معمولا وسیله یا امکانی برای تیزکردن تیغه هم دارند. اگر پس از رفع این مشکل باز هم هنگام برش متوجه سوختن چوب شدید، باید به دنبال یافتن مشکل دیگری در ابزار خود باشید.
یکی از رایج‌ترین مشکلاتی که بسیاری از نجاران و فعالان حوزه صنعت چوب با اره میزی دارند ایجاد علائم سوختگی روی چوب است. دلایل زیادی منجر به ایجاد چنین مشکلی هنگام استفاده از اره میزی می‌شود مثل کثیفی تیغ اره، قطعات تنظیم نشده، استفاده از تیغه نامناسب و …
انواع تیغ اره برای برش‌های مختلف چوب
کارخانه‌ها، تیغه‌های متفاوتی را برای برش‌های مختلف پیشنهاد می‌دهند:
تیغ اره برش عرضی (Cross-Cut)
تیغه‌های برش عرضی (Cross-Cut)، دندانه‌های کوچک و زیادی دارند و برای برش‌های عمودبر بافت چوب طراحی شده‌اند. دندانه‌ها، یکی در میان به چپ و راست منحرف هستند: دندانه‌های متمایل به راست و دندانه‌های متمایل به چپ به صورت متناوب در طول تیغه قرار گرفته‌اند.
تیغ اره برش طولی (Rip-Cut)
تیغه‌ی برش طولی (Rip-Cut) نسبت به تیغه‌های برش عزضی دندانه‌های کمتر اما بزرگتری دارند که فاصله‌ی بین هر دندانه عمق زیادی دارد. این تیغه‌ها برای برش در راستی بافت چوب طراحی شده‌اند. دندانه‌ها نوک تختی دارند تا برش موثری بر روی بافت چوب داشته باشند.
تیغ اره ترکیبی (Combination)
تیغه‌های ترکیبی (Combination) برای هر دو برش طولی و عرضی طراحی شده‌اند، اما کیفیت کار آن‌ها به کیفیت تیغه‌های اختصاصی برش طولی و عرضی نمی‌رسد. این تیغه بیشتر برای استفاده‌ی عمومی و یا برای کسانی که به انجام پروژه‌های DIY (خودت انجام بده) علاقه‌مند هستند، مفید است.
نکات مهم در مورد تیغه اره
طبق قاعده‌ی کلی، هر نجاری باید چندین نوع مختلف تیغه را در دست و بال خود داشته باشد. برای مثال، بهتر است برای اره رومیزی 25 سانتی، یک تیغه‌ی 40 دندانه برای مصارف عام و کلی و یک تیغه 80 دندانه برای تخته سه‌لا و ونیر و یک تیغه‌ی مخصوص برای برش‌های طولی داشته باشیم.
بر روی اره نواری، تیغه‌هایی با ضخامت مختلف و بسته به زاویه‌ی منحنی‌هایی که قرار است برش زده شود داشته باشید. برای مثال تیغه‌ی 6 میلی‌متری برای منحنی‌های تنگ، تیغه‌ی 12 میلی‌متری برای برش‌های معمولی اره نواری و تیغه 25 میلی‌متری برای کاهش ضخامت الوار.
تیغه‌های 12 و 25 میلی‌متری باید باید حداقل 3 دندانه در هر اینچ داشته باشند. در حالی‌که تعداد دندانه‌های تیغه‌های نازک باید بیشتر باشد.
همچنین برای اره‌های برقی دستی مانند اره گردبر تیغه‌های متنوعی تهیه کنید. تیغه‌ای که برای گردبرها استفاده می‌شود برای اره میزی‌ها هم قابل استفاده است.
امیدواریم با خواندن این مقاله اطلاعات کلی و مفیدی درباره انواع تیغ اره، کاربردهای مختلف آن، انواع برش و نکاتی که در انتخاب تیغ اره باید مد نظر قرار دهید به دست آورده باشید. اگر شما هم تجربه یا سوالی در زمینه انتخاب، خرید یا کار با انواع تیغ اره داشتید در بخش نظرات آن را با ما در میان بگذارید تا کارشناسان ما در اسرع وقت پاسخ گوی شما باشند.
