ساخت تیر و کمان چوبی از صفر تا صد (آموزش ویدیویی)

بسیاری از افراد مبتدی که قصد شروع آموزش‌های رشته تیراندازی را دارند، با مشکل گران بودن تجهیزات این ورزش جذاب و مفرح مواجه هستند. واقعیت این است که برای شروع این رشته لازم نیست یک تیر و کمان آماده را خریداری کنید. با استفاده از چند ماده اولیه و رعایت روش‌ها و نکات لازم می‌توانید خودتان یک تیروکمان کارآمد و زیبا را بسازید. در این مطلب قصد داریم روش ساخت کمان چوبی را به شما آموزش دهیم. در ادامه با ما همراه باشید.

تیر کمان چوبی چیست و چه کاربردهایی دارد؟

کمان ابزاری است که در ابتدا از آن برای شکار و جنگ استفاده می‌شد اما با گذشت زمان استفاده از آن برای ورزش و سرگرمی هم رایج شد. ابتدایی‌ترین شکل کمان‌ها به شکل حرف Y بود که کشی به دو سر آن متصل می‌شد اما با گذشت زمان شکل ظاهری کمان تغییرات زیادی پیدا کرد و از مواد مختلفی مانند فایبرگلس و … در ساخت آن استفاده شد.

آموزش ساخت تیر و کمان

مراحل ساخت کمان به صورت ساده را می‌توانید در ویدئو زیر ببینید.

انواع کمان

کمان انواع مختلفی دارد که با توجه به نوع آن هریک برای کاربردی خاص طراحی شده است. از انواع کمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کمان ریکرو

یکی از ساده و ابتدایی‌ترین انواع کمان که برای افراد مبتدی و تازه کار مناسب است کمان ریکرو است که دارای دو نوع شکاری و مسابقه است.

کمان کراس بو

کمان کراس بو ساختمانی بسیار ساده داشته اما تیر آن قدرت بسیار بالاتری نسبت به انواع دیگر کمان دارد.

کمان سنتی، لانگ بو یا سامورایی

این کمان از یک تکه چوب ساخته شده و طرفداران زیادی ندارد.

کمان کامپوند یا مرکب

این کمان شبیه کمان ریکرو بوده و تنها تفاوت اصلی آن در قرقره‌های آن است. این قرقره‌ها در قسمت نوک بازو قرار گرفته و باعث‌ می‌شود که به میزان مشخصی زه کمان کشیده شود.

چگونه تیر کمان چوبی بسازیم ؟

برای شما که کماندار تازه کاری هستید ممکن است انتخاب کمان مناسب کمی سخت باشد. ما در این مقاله با معرفی بهترین کمان‌ها به شما کمک خواهیم کرد کمان مناسب خود را انتخاب کنید.

معرفی بهترین کمان برای تازه‌کارها

بسیاری از مدل‌های کمان برای افراد حرفه‌ای و با توجه به نیازهای آنها طراحی شده‌اند. این مدل‌ها برای تازه‌کاران مناسب نیستند. در ادامه بهترین کمان برای تازه‌کارها و توانایی‌های آنها را به شما معرفی می‌کنیم.

کمان ستاره

کمان ستاره برای تازه کارانی که علاقه زیادی به یادگیری تیراندازی دارند گزینه بسیار مناسبی است. از آن‌جا که طول آرشه کمان و وزن این کمان قابل تنظیم است به راحتی می‌‍توان از آن استفاده کرده و به تمرین تیراندازی پرداخت. قیمت کمان ستاره مناسب بوده و قدرت پرتاب بالایی نیز دارد.

کمان کامپوند خشم

اگر به دنبال کمانی باداوام و با طول عمر بالا هستید، کمان کامپوند با طول آرشه 25 الی 31 اینچ گزینه مناسبی است. سرعت پرتاب کمان خشم 270 فریم در ثانیه بوده و وزن آن نیز بین 55 تا 70 پوند قابل تنظیم است. این کمان با اجزای آلومینیومی گزینه مناسبی برای تیراندازی مستقیم و پرسرعت است.

کمان رادیکال

اگر می‌خواهید یک تیرانداز حرفه‌ای شوید، با کمان رادیکال شروع کنید. طول آرشه کمان رادیکال از 26.5 الی 31  اینچ و وزن آن نیز از 40 تا 70 پوند قابل تنظیم است. با استفاده از کمان رادیکال که سرعت آن 340 فریم در ثانیه است، قادر به تیراندازی به اهداف سنگین خواهید بود.

کمان کامپوند خرس افکن

این کمان در دسته کمان‌های سبک قرار دشته و برای مبتدیان یکی از بهترین کمان‌ها محسوب می‌شود. وزن آن از 50 الی 70 پوند و طول آرشه نیز از 24.5 تا 31.5 اینچ قابل تنظیم است. ارتفاع پایه کمان خرس افکن کوتاه بوده و به راحتی قابل حمل است.

کمان شکارچی کوچک

کمان شکارچی کوچک نیز یکی از بهترین کمان‌ها برای نوآموزان جوان بوده و قیمتی مقرون به صرفه دارد. طول آرشه کمان از 12 الی 27 اینچ قابل تنظیم بوده و ارتفاع آن نیز متغیر است.

کمان کامپوند کربنی

کمان کامپوند کربنی با طراحی ارگونومیک و وزن قابل تنظیم 30 الی 60 پوند را می‌توان از جمله کمان‌های مناسب برای خانم‌ها به شمار آورد.

بهترین چوب برای ساخت تیر و کمان

 از آن‌جا که بسیاری از کمان‌ برای شکار استفاده می‌کنند، جنس چوب آن باید از استحکام و مقاومت بالایی برخوردار باشد. البته ناگفته نماند که جنس کمان کاملا سلیقه‌ای است و غالبا انواع چوب برای ساخت آن به کار برده می‌شود. در گذشته از چوب درختانی چون صنوبر و سپیدار برای ساخت کمان استفاده می‌شد؛ اما چوب این درختان چندان مستحکم نبوده و در زمان کوتاهی می‌شکستند.

چوب درخت گردو و توت آمریکایی از جمله چوب‌های مقاوم مناسب ساخت کمان هستند. درخت بامبو، بلوط و زبان گنجشک نیز گزینه‌های مناسبی برای استفاده در کمان هستند.

نکات و انواع زه کمان

زه از 15 تار نازک تشکیل شده و جنس آن عموما از فایبرگلاس و کربن است. نکته مهم در رابطه با زه کمان قطر تارهای آن است. هر چه قطر تار کمتر باشد، مقاومت آن بیشتر است.

زه کمان علی‌رغم تصور بسیاری از ما نباید خاصیت کشسانی داشته باشد. زیرا این خاصیت باعث می‌شود بخشی از نیروی وارده به زه جهت بازگرداندن آن صرف می‌شود و در نتیجه قدرت کمتری به تیر منتقل می‌شود. زه کمان از جنس‌های مختلفی ساخته شده است. در ادامه به معرفی پرطرفدارترین آن‌ها می‌پردازیم.

زه داکرون

زه داکرون برای کمان‌های ریکرو و ترکیبی مناسب بوده و طول عمر بالایی دارد. این زه از جنس پلی‌استر بوده و مقاومت رشته‌های آن 22.5 کیلوگرم است.  زه داکرون به علت خاصیت کشسانی 2.6 درصدی سرعت پرتاب تیر را کاهش می‌دهد.

زه کولار

زه کولار با مقاومت 22.5 کیلوگرم از مقاومت بیشتری نسبت به زه داکرون برخوردار است؛ اما به علت کشش کمتر سرعت پرتاب تیر افزایش و طول عمر کمان کاهش می‌یابد. سرعت زه کولار حدود 2 متر بر ثانیه است.

زه فست فلایت

زه فلایت از مواد کامپوزیت ساخته شده و مقاومت بالا و نیروی کشش پایینی دارد. این زه توسط کمانداران حرفه‌ای در مسابقات و زمین‌های تیر به کار برده می‌شود.

زه ترک

رشته‌های زه ترک ضخامت کم و مقاومت بالایی دارند.

آموزش درست کردن تیرکمان

در ادامه تمامی مراحل ساخت تیر و کمان چوبی را به همراه مواد و ابزار لازم به شما معرفی می‌کنیم.

مواد و ابزار موردنیاز:

برای ساخت کمان چوبی می‌توانید از چوب کاج، بید، بلوط یا افرا استفاده کنید. یک قطعه چوب به طول 1 الی 1.5 متر با قطر 2.5 سانتی‌متر تهیه کنید. چوب درخت حتما باید تر باشد. دقت داشته باشید که برای ساخت کمانی بدون نقص، قطعه چوب هیچگونه ترک یا شکستگی نداشته باشد. برای ساخت تیر کمان باید نحوه خم شدن چوب را بلد باشید؛ برای اطلاع بیشتر از روش‌های خم کردن چوب می‌توانید مقاله زیر را بخوانید.

مراحل ساخت تیر کمان

هنگام انتخاب چوب کمان نکاتی که باید درنظر گرفته شود شامل موارد زیر است:

یکی از ویژگی‌های مهمی که کمان چوبی باید داشته باشد خاصیت انعطاف پذیری آن است و برای این که چوب کمان به راحتی خم شود باید از چوب درختان کوچک استفاده کرد.

چوب باید خشک و مرده باشد و ارتفاع آن 1.8 متر باشد. دقت کنید که چوب کمان گره و پیچ و تاب نداشته باشد.

قطعه چوب باید مثل چوب درخت سرو یا درخت توت انعطاف پذیر باشد. البته می‌توانید از چوب بامبو یا نیشکر نیز استفاده کنید؛ اما ضخامت این دو برای کمان کافی نیست. می‌توانید از چوب بامبو جوان استفاده کنید که به اندازه کافی محکم و انعطاف‌پذیر است.

از چوب سبز هم می‌توانید در شرایط ضروری برای ساخت کمان چوبی استفاده کنید؛ اما استحکام آن به اندازه چوب خشک نیست.

هر قطعه چوبی دارای انحنا است. هنگام ساخت کمان این انحنای آن است که جایگاه قسمت‌های مختلف آن را تعیین می‌کند. به منظور پیدا کردن انحنای چوب یک طرف آن را روی سطح زمین قرار داده و سمت دیگر را با دست نگه دارید. اگر قسمت میانی چوب را به آرامی فشار دهید، چوب چرخیده و انحنای طبیعی خود را نشان می‌دهد.

تعیین قسمت‌های دسته، بازوی بالا و بازوی پایین هنگام فرم دادن به کمان حائز اهمیت است. برای پیداکردن قسمت دسته کمان به اندازه 7 سانتیمتر از مرکز کمان به بالا و پایین علامت بزنید. قسمت میانی دسته و قسمت‌های بالا و پایین بازوی کمان است.

انتهای چوب را روی پا و یکی از دست‌ها را بالای کمان قرار دهید. با دست دیگر کمان را به سمت بیرون بکشید تا انحنای آن در جهت شما قرار بگیرد. با استفاده از چاقو یا ابزار مشابه قسمت‌های انعطاف ناپذیر شکم چوب را بتراشید؛ تا زمانی که بازوی بالا و پایین به یک اندازه انحنا پیدا کند.

قسمت دسته یا همان وسط کمان باید ضخیم‌تر از قسمت‌های دیگر باشد.

با استفاده از چاقو شیارهایی برای زه کمان به عمق 2.5 الی 5 سانتی‌متر در دو طرف کمان ایجاد کنید.

زه نباید بیش از حد حالت ارتجاعی داشته باشد؛ زیرا قدرت پرتاب تیر از چوب است نه زه. انواع جنس مطلوب زه کمان شامل موارد زیر است:

• پوست دباغی شده
• طناب نایلونی
• طناب کنفی
• سیم ماهیگیری
• ریسمان معمولی

قبل از بستن زه ابتدا باید حلقه‌ای شل در دو طرف زه درست کنید. طول زه باید کوتاه‌تر از کمان باشد.

کمان را از شاخه درخت یا چیزی مشابه آن آویزان کنید تا بتوانید زه را به سمت پایین بکشید. سپس زه را بکشید تا از محکم بودن گره آن مطمئن شوید. یا این که با یک دست کمان را گرفته و با دست دیگر زه را آنقدر بکشید تا به چانه برسد.

چوب تیر باید محکم، خشک و کاملا صاف و اندازه آن نصف اندازه کمان باشد. بهترین چوب برای ساخت تیر، چوب گیاه روئینه زرین و گیاه گل ماهور (Mullen) است.

برای شکل دادن به چوب باید لبه‌های آن را بتراشید. می‌توانید برای صاف کردن چوب آن را روی حرارت زغال قرار دهید و مراقب باشید که چوب نسوزد. سپس چوب را صاف نگه دارید تا کاملا سرد شود. در قسمت انتهای تیر یک شکاف کوچک برای جاسازی روی زه کمان ایجاد کنید.

سر کمان را با استفاده چاقو تیز کنید. سپس روی حرارت زغال دهید تا کاملا محکم شود.

درست کردن سر تیر کاملا اختیاری است. برای سر تیر می‌توانید از شیشه، سنگ، استخوان یا فلز استفاده کنید. سر تیر شیاری ایجاد کرده و قطعه را داخل شیار قرار دهید. سپس با استفاده از طناب یا سیم آن را محکم کنید.

نصب پر به تیر نیز اختیاری است اما در بهبود سرعت شتاب تیر موثر است. تعدادی پر پیدا کرده و با چسب به انتهای تیر بچسبانید.

می‌توانید به جای چسب روی نوک تیر شیاری ایجاد کرده و پر را داخل آن جا کنید و با نخ دور آن بپیچید. پر نقش موثری در هدایت تیر به سمت هدف دارد.

امیدواریم با خواندن این مطلب به اطلاعات مفید برای ساخت کمان را به دست آورده باشید. اگر سوال یا نظری در رابطه با این مقاله داشتید در بخش نظرات آن را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول

بهترین چوب برای ساخت تیر کمان چیست؟

جنس کمان کاملا سلیقه‌ای است و غالبا انواع چوب برای ساخت آن به کار برده می‌شود. در گذشته از چوب درختانی چون صنوبر و سپیدار برای ساخت کمان استفاده می‌شد؛ اما چوب این درختان چندان مستحکم نبوده و در زمان کوتاهی می‌شکستند. چوب درخت گردو و توت آمریکایی از جمله چوب‌های مقاوم مناسب ساخت کمان هستند. درخت بامبو، بلوط و زبان گنجشک نیز گزینه‌های مناسبی برای استفاده در کمان هستند.

جنس زه کمان از چیست؟

پوست دباغی شده، طناب نایلونی، طناب کنفی، سیم ماهیگیری و ریسمان معمولی برای زه کمان مناسب هستند.

به نوک تیرکمان چه میگویند؟

اصطلاح «نوک تیر» برای اشاره به این قسمت از تیر استفاده می‌شود. در برخی موارد هم به این قسمت از تیرکمان «پیکان» یا «سرتیر» گفته می‌شود.