سوخته نگاری یا سوخته کاری چیست؟
کلمه پایروگرافی یا سوخته نگاری به معنای «نوشتن با آتش» است. هنر سوخته نگاری توانایی تبدیل سادهترین اشیاء به زیباترین آثار هنری را دارد. کافی است با اصول و نکات مهم سوخته نگاری آشنا شوید تا بتوانید آثاری جذاب و هنرمندانه را خلق کنید. سوخته نگاری یا سوخته کاری یکی از قدیمیترین هنرهای جهان محسوب میشود. این هنر را میتوان با استفاده از روش های مختلف و بر روی طیف وسیعی از سطوح مانند چوب، چرم، پارچه و کاغذ انجام داد. در ادامه به شرح ویژگی ها و روشهای مختلف سوخته نگاری میپردازیم.
سوخته نگاری چیست؟
سوخته نگاری هنری است که با ایجاد سوختگی، تصاویر و طرح های هنری را بر روی انواع چوب، چرم یا مواد مشابه ایجاد میکند. این هنر قدمتی چندهزارساله دارد. نمونههایی از تکنیک هنری سوخته نگاری را در مصر باستان و همچنین تعدادی از قبایل آفریقایی میتوان یافت.
برای ایجاد آثار هنری با استفاده از سوخته نگاری، به ابزار مخصوص حرارت دهی مانند هویه المنت دار یا سیمی و همچنین یک سطح مناسب نیاز است. در فرآیند سوخته نگاری نوک هویه بر روی سطح قرار گرفته و آن را میسوزاند. با تکرار این عمل در بخشهای مختلف یک سطح، طرح مورد نظر هنرمند ایجاد میشود.
ابزارهای حرارتی مورد استفاده در کار سوخته نگاری متفاوت هستند. در گذشته میلههای نازک فلزی را بر روی شعله داغ میکردند؛ سپس آنها بر روی سطوح مورد نظر قرار میدادند تا طرح موردنظر شکل بگیرد. با گذشت زمان، هنرمندان این عرصه یاد گرفتند که چگونه از امکانات جدیدتر در جهت پیشرفت هنر سوخته نگاری استفاده کنند. امروزه هنرمندان با استفاده از هویههای مخصوص سوخته نگاری طرحهایی را خلق میکنند که بیشباهت به طرح های قلم و جوهر نیستند.
سوخته نگاری روی چه سطوحی انجام میشود؟
در ادامه به معرفی پرکاربردترین سطوح برای سوخته نگاری میپردازیم.
سوخته نگاری روی چوب
نوع چوب مورد استفاده در فرایند سوخته نگاری مهم بوده و از هر چوبی نمیتوان بدین منظور استفاده کرد. تهیه برخی از چوب ها آسانتر است. همچنین قیمت چوب نیز نقشی تعیین کننده در انتخاب نوع آن دارد. چوبی که انتخاب می کنید باید از نظر بافت، الیاف و رنگ مناسب باشد. باید به دنبال چوبی باشید که دارای منافذ کوچک و سطح صاف باشد. سطوح ناهموار، طراحی خطوط مستقیم را دشوار می کند. چوب ها از نظر بافت، الیاف، موج، رنگ، وزن و سایر خصوصیات باهم متفاوت هستند. سوخته نگاری روی چوب های نرم و سبک مثل کاج راحت تر است و به حرارت زیادی نیاز ندارد. چوب های سنگین مانند بلوط یا گردو می توانند بر کیفیت سوخته نگاری تأثیر گذار باشند.
اگر این نوع چوب را انتخاب می کنید، با استفاده از هویه های سیمی که در بازار با عنوان لیختنبرگ نیز شناخته میشوند کنترل دما آسانتر است. چوب های سنگین و سخت یا رنگ روشن مانند راش و چنار نیز برای سوخته نگاری مناسب هستند. گونههای چوبی دیگری که برای سوخته نگاری مناسب هستند عبارتند از: بامبو، بید، افرا و غیره. سوخته نگاری در آراستن آلات موسیقی نیز کاربرد دارد. سوخته نگاری روی نی، یکی از رایجترین روشها برای افزایش زیبایی این ساز است.
سوخته نگاری روی چرم
سوخته نگاری روی چرم بسیار لذت بخش است. چرم نسبت به چوب راحت تر می سوزد؛ زیرا مانند چوب در ساختار خود الیاف و بافت ندارد. الکترود گرم شده حتی با دمایی پایین تر از دمای مورد نیاز برای سطح چوب به خوبی در سطح چرم فرو می رود و به شما امکان می دهد با سرعتی مناسب سوخته نگاری کنید. اثر هنری نهایی را میتوانید در یک قاب ارائه کنید .همچنین میتوانید از آن در موارد دیگری مانند قلاده سگ، کمربند و کیف استفاده کنید. با این حال چرم معایبی هم دارد. ممکن است در مقایسه با چوب در حین سوخته نگاری کمی بدبو شود و خیلی سریع نوک الکترود را کثیف کند. بنابراین دائماً نیاز به تمیز کردن نوک الکترود خود دارید.
سوخته نگاری روی پارچه
انجام سوخته نگاری روی پارچه کمی مشکل است. باید به خاطر داشته باشید که هرگز نباید روی پارچههای ترکیبی (که از الیاف مختلف ساخته شدهاند) یا پارچههایی که از مواد شیمیایی مانند نایلون و پلی استر ساخته شدهاند سوخته نگاری انجام دهید.
فقط چند نوع محدود پارچه مانند کتان طبیعی برای سوخته نگاری مناسب هستند. همچنین پارچههای از جنس صد در صد پنبه نیز برای سوخته نگاری مناسب هستند. سوخته نگاری روی پارچه نیاز به تمرین دارد و این کار باید به ملایمت و آهستگی انجام شود.
سوخته نگاری روی کاغذ
کاغذ، سطح مناسبی برای هنر سوخته نگاری است. با این حال، برای انجام سوخته نگاری روی سطح کاغذ به مهارت و وقت بیشتری در مقایسه با سایر روشها نیاز است. یکی از مزیتهای سوخته نگاری روی سطح کاغذ، زیبایی و جذابیت های ظاهری آن است. به علاوه، تهیه مواد اولیه برای سوخته نگاری روی کاغذ آسانتر از سایر سطوح مانند چوب و چرم است.کاغذهای بدون اسید گزینه های مناسبی برای سوخته نگاری هستند. کاغذهای صاف به دلیل سطح همواری که دارند برای مبتدیان مناسبتر بوده و فرآیند سوخته نگاری را آسانتر میکنند. با این حال، کاغذهایی که کمی ناهمواری روی سطح آنها به چشم میخورد، پس از سوخته نگاری ظاهری روستیک و جذاب پیدا میکنند.
سوالات متداول
هویه سوخته نگاری چه امکاناتی دارد؟
برخی از مدلهای هویه سوخته نگاری دارای چندین سری قابل تعویض و ورق شابلون هستند.
ابزار سوخته کاری روی چرم چیست؟
میتوان از هویه های سوختهکاری چوب روی چرم و مواد دیگر نیز استفاده کرد.