آشنایی کامل با اجزای دستگاه خراطی

هنر خراطی و تراشکاری روی چوب سابقه‌ای دیرینه در تاریخ بشریت دارد. انسان‌ها از چندین هزار سال گذشته تاکنون چوب را با استفاده از ابزارآلات مختلف به شکل‌های مدنظر خود درآورده‌اند. پیدایش دستگاه‌های خراطی تحول بزرگی در این حرفه خراطی و تراشکاری ایجاد کرد. اولین نمونه‌های دستگاه خراطی به صورت دستی و با استفاده از مکانیزم‌هایی مانند فنر، کمان و … کار می‌کردند. با پیشرفته فناوری، موتورهای برقی و تجهیزات الکترونیکی در دستگاه‌های خراطی به کار گرفته شدند. در مطالب گذشته به طور مفصل در مورد انواع دستگاه خراطی و نکات ایمنی هنگام استفاده از آنها توضیح داده‌ایم. در ادامه قصد داریم به معرفی اجزای دستگاه خراطی و نقش هر یک در عملکرد این دستگاه بپردازیم. با ما همراه باشد.

معرفی دستگاه خراطی

معمولا از دستگاه خراطی برای ساخت اشیاء سیلندری شکل (استوانه‌ای) استفاده می‌شود. این دستگاه در ساخت بسیاری از اشیاء و محصولات صنعت مبلمان و وسایل چوبی کاربرد دارد. محصولاتی مانند پایه‌های خراطی شده صندلی، مبل، میز و نرده، عصا، ظروف و گلدان‌های چوبی و … به وسیله دستگاه خراطی تولید می‌شوند.

کارایی این دستگاه به این شکل است که یک سمت قطعه کار باید به صفحه کارگیر، چنگک، سه‌نظام، یا چهارنظام دستگاه و سمت دیگر به مرغک دستگاه متصل گردد. هنگامی که موتور دستگاه شروع به کار می‌کند، قطعه حول محور افقی به چرخش درمی‌آید. سپس می‌توان به وسیله ابزارآلاتی مانند مغار، از روی قطعه کار باربرداری کرده و قوس‌ها و خطوط موردنظر را بر روی آن ایجاد کرد.

نکته مهم هنگام کار با دستگاه خراطی این است که دور موتور دستگاه باید با توجه به قطر و ابعاد قطعه و میزان باربرداری مدنظر شما تغییر کند. هر چه قطر و ابعاد قطعه بیشتر باشد، دور دستگاه باید کاهش یابد. همچنین هنگامی که قصد خشن تراشی و باربرداری زیادی دارید باید دور دستگاه کاهش یابد. از سوی دیگر برای ظریف‌کاری و ایجاد خطوط و قوس‌های سطحی باید دور موتور دستگاه افزایش یابد.

دستگاه خراطی در انواع مختلف تولید می‌شود که هر یک می‌توانند ویژگی‌های خاص خود را داشته باشند. به طور کلی دستگاه‌های خراطی در دو نوع رومیزی و ایستاده موجود هستند. دستگاه‌های خراطی رومیزی برای مصارف خانگی و نیمه‌حرفه‌ای مناسب هستند. طبیعتا نوع رومیزی این دستگاه، محدودیت‌های بیشتری در مورد طول و قطر کارگیر داشته و نمی‌تواند برای مصارف سنگین و قطعات بزرگ چوب مناسب باشد. از سوی دیگر دستگاه‌های خراطی ایستاده دارای پایه مستقل بوده و مستقیما بر روی زمین قرار می‌گیرند. این نوع دستگاه برای مصارف کاملا حرفه‌ای و کارگاهی مناسب است.

اجزای دستگاه خراطی رومیزی و ایستاده به دلیل تفاوت‌های ساختاری و فنی این دستگاه‌ها تا حدودی با یکدیگر متفاوت هستند. یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌های این دو نوع دستگاه‌ها موتور آنهاست که در مدل‌های رومیزی و خانگی معمولا از نوع تک فاز و در مدل‌های صنعتی از نوع سه فاز است. در ادامه به معرفی تمامی اجزای اصلی این دستگاه‌ها می‌پردازیم.

اجزای دستگاه خراطی

به طور کلی دستگاه خراطی از چند قسمت اصلی و چندین بخش جزئی‌تر ساخته شده است. اجزای دستگاه خراطی را در این بخش مورد بررسی قرار می‌دهیم.

بدنه اصلی

اصلی‌ترین بخش دستگاه خراطی بدنه اصلی آن محسوب می‌شود. بدنه معمولا از جنس چدن یا ورقه‌های آلومینیومی با ضخامت بالا ساخته می‌شود. یکی از ویژگی‌های مهم بدنه وزن مناسب آن است. خصوصا نوع رومیزی دستگاه خراطی نسبت به نمونه‌های صنعتی از وزن کمتری برخوردار است. به همین دلیل باید بدنه حداقل وزن مناسب را داشته باشد که تا حد ممکن از لرزش و تکان خوردن دستگاه جلوگیری کند.

یکی از اجزای مهم بدنه پایه آن است که خصوصا در نوع صنعتی و ایستاده دستگاه خراطی باید از استحکام و ثبات کافی برای تحمل وزن و لرزش‌های دستگاه برخوردار باشد. در برخی از مدل‌های ایستاده نیز امکان تنظیم ارتفاع دستگاه از سطح زمین در چند حالت وجود دارد.

فک ثابت

فک ثابت یکی از دو فک دستگاه خراطی است که به بدنه اصلی دستگاه متصل شده است. فک ثابت برخی از مهم‌ترین اجزا و متعلقات دستگاه را در خود جای داده است. موتور، شفت و دو یاتاقان متصل به آن، فولی‌ها، دکمه روشن خاموش و برخی دیگر از اجزای مهم دستگاه در قسمت فک ثابت قرار دارند. موتور دستگاه معمولا یا در قسمت بیرونی آن و متصل به فک ثابت یا در داخل محفظه فک قرار دارد.

در فک ثابت دستگاه خراطی چندین فولی با ابعاد مختلف قرار دارد که امکان تغییر سرعت چرخش فک دستگاه را فراهم می‌کند. فولی از طریق یک تسمه به موتور دستگاه متصل می‌شود. با تغییر محور چرخش تسمه بر روی فولی‌های دیگر،‌ سرعت چرخش شفت دستگاه تغییر می‌کند. هر چه قطر فولی کمتر باشد،‌ سرعت دستگاه بیشتر می‌شود.

فک متحرک

فک متحرک در نقطه مقابل فک ثابت و بر روی ریل دستگاه قرار گرفته است. مرغک دستگاه نیز بر روی فک متحرک آن نصب شده است. مرغک قطعه‌ایست که در قسمت نوک آن یک مخروط فلزی قرار دارد. نوک این مخروط در یک سمت قطعه کار فرو رفته و باعث می‌شود قطعه از هر دو طرف محکم شود.

تکیه گاه ابزار

تکیه گاه ابزار که به آن پایه قلم گیر یا پایه نگهدارنده مغار نیز گفته می‌شود،‌ قطعه‌ای است که بر روی دستگاه نصب شده و حرکت می‌کند. پس از محکم کردن تکیه گاه ابزار بر روی ریل با استفاده از اهرم قفل کننده،‌ تکیه گاهی باثبات برای قرار دادن مغار ایجاد می‌شود. می‌توان این قطعه را در زوایا و فاصله‌های مختلف نسبت به قطعه کار محکم کرد.

لوازم جانبی دستگاه خراطی

علاوه بر اجزای دستگاه خراطی که به آنها اشاره شد، قطعات و لوازم جانبی دیگری وجود دارد که می‌توانند بر روی این دستگاه نصب شوند تا برخی از ویژگی‌ها و کاربردها را به این دستگاه اضافه کنند. در ادامه برخی از این لوازم را به شما معرفی می‌کنیم.

چهارنظام

چهار نظام جزو قطعه‌هایی است که در دستگاه‌های خراطی صنعتی ایستاده بیشتر یافت می‌شود. همانطور که از اسم این قطعه مشخص است، چهارنظام دارای چهار شیار است که با تغییر فاصله بین آنها می‌توان قطعاتی با شکل و ابعاد مختلف را بر روی شفت دستگاه متصل کرد. از این جهت،‌ چهار نظام در مقایسه با مرغک ثابت یا صفحه کارگیر برتری‌هایی دارد.

صفحه کارگیر

در صورتی که قصد دارید به یک طرف قطعه کار دسترسی داشته باشید باید از صفحه کارگیر یا سه‌نظام کاسه تراشی استفاده کنید. این قطعه به یک طرف قطعه کار پیچ شده و سپس به شفت اصلی دستگاه متصل می‌شود. استفاده از این قطعه خصوصا در کارهایی مانند کاسه تراشی کاربردهای بسیاری دارد. مزیت استفاده از صفحه کارگیر ‌این است که تنها یک طرف قطعه کار به دستگاه متصل شده و می‌توان بر روی طرف دیگر آن کار خراطی را انجام داد. استفاده از این قطعه برخی نکات منفی هم دارد؛‌‍ برای مثال برای استفاده از آن باید در یک طرف قطعه سوراخ ایجاد کنید.

اینورتر

برخی از مدل‌های دستگاه خراطی ایستاده یا رومیزی مجهز به اینورتر هستند. همچنین می‌توان اینورتر را به صورت مجزا بر روی مدل‌های مختلف دستگاه خراطی نصب کرد. اینورتر قطعه‌ای است که در موتورهای القایی نقش کنترل سرعت موتور را برعهده دارد. اینورتر در ابتدای جریان برق ورودی دستگاه قرار گرفته و امکان تنظیم دقیق میزان ولتاژ ورودی به موتور را فراهم می‌کند. برخلاف سیستم فولی‌های دستگاه که تنها تنظیم سرعت روی دور مشخصی را امکان‌پذیر می‌کند، اینورتر امکان تنظیم دقیق‌تر سرعت موتور را در اختیار شما قرار می‌دهد. علاوه بر این، تنظیم سرعت به وسیله اینورتر بسیار راحت‌تر از تغییر تسمه بر روی فولی انجام می‌شود.