ساخت کمان سنتی ایرانی لانگ بو
کمان لانگ بو چیست؟
کمان ابزاری برای جنگ، شکار و گاهی ورزش بوده و در طول تاریخ دستخوش تغییرات فراوانی شده اما همچنان به عنوان ابزاری برای شکار و ورزش و سرگرمی استفاده می‌شود. ساده‌ترین مدل کمان که در کشورمان به کمان سنتی ایرانی یا لانگ بو معروف است، معمولاً از چوب ساخته شده و کشی به دو سر آن متصل می‌شود. این کمان بسیار بلند است و قابلیت خم شدن ندارد به همین جهت استفاده از آن روی اسب بسیار دشوار است. کمان رابین هود نمونه بارز این نوع کمان است.
از کاربردهای مهم این ابزار در ورزش تیراندازی با کمان است که از گذشته تا به امروز مورد علاقه‌ی بسیاری از مردم بوده است. اگرچه شکل ظاهری کمان از گذشته تابه‌حال تغییرات زیادی پیدا کرده اما محبوب‌ترین نوع آن کمان چوبی است.
در این مقاله قصد داریم ساخت کمانی ساده از جنس چوب را آموزش دهیم. اگر به ساخت کمان علاقه‌مندید و وسایل اولیه نجاری را در اختیار دارید با ما همراه باشید.
ویژگی‌های کمان سنتی لانگ بو چیست؟
لانگ بو در ابتدا در کشور انگلستان استفاده می‌شد اما رفته رفته استفاده از آن در مناطق مختلف جهان رواج یافت. طول کمان لانگ بو با توجه به طول قد افراد متفاوت بوده و چیزی حدود 150 تا 185 سانتی متر است. در گذشته بیشتر از چوب سرخدار یا لیمو برای ساخت این نوع کمان استفاده می‌شد اما امروزه می‌توان از چوب‌های مختلف برای ساخت آن استفاده کرد. قدرت این کمان بین 20 تا 60 پوند بوده که نیروی بدنی بالایی برای کشیدن و پرتاب تیر نیاز دارد. کاربرد لانگ بو در قدیم بیشتر به عنوان سلاح بوده است.
چوب مناسب ساخت کمان
انتخاب چوب مناسب اولین و مهم‌ترین قدم برای ساخت کمان است. در گذشته از هر نوع چوبی برای ساخت کمان استفاده می‌شد اما امروزه بیشتر از تخته سه‌لا یا چوب سخت برای ساخت کمان چوبی استفاده می‌کنند تا مستحکم و مقاوم باشد.
نحوه ساخت کمان لانگ بو (long bow)
برای ساخت کمان چوبی مطابق شکل به کمی تجربه نجاری و ابزارهای ابتدایی کار با چوب احتیاج خواهید داشت. ابتدا باید طرح کلی کمان را در اندازه‌ی دلخواه روی کاغذ پیاده کنید. برای این کار می‌توانید به سایت‌های DIY مراجعه کرده و قالب‌های آماده با طرح دلخواه خود را پیدا کنید. قطعه چوبی با طول زیاد و ضخامت حدوداً 5 سانتی متر آماده کرده و طرح را با همان ابعاد روی آن بکشید. در صورت نداشتن قطعه چوبی با این ضخامت می‌توانید از دو لایه تخته سه‌لا استفاده کنید. به‌این صورت که طرح را روی هر لایه به صورت جداگانه کشیده و با عمودبر اطراف طرح را از چوب‌های اضافی خالی کنید. سپس با استفاده از اره مویی یا هر اره‌ی دیگری که قابلیت برش تمیز را دارد، طرح کلی کمان را ببرید.
در صورتی‌که کمان شما از دو لایه تشکیل شده بهتر است دو لایه را با چسب چوب به هم بچسبانید و سپس با استفاده از گیره و بست، آن را محکم ببندید و یک روز کامل به آن زمان دهید تا خشک شود.
در این مرحله نیاز به سنباده‌کاری در چند مرحله‌ی متفاوت دارید. بهتر است ابتدا از یک درمل یا سنباده برقی استفاده کرده و تمامی اطراف و گوشه‌های تیز کار را حالت دهید. استفاده از سنباده های اسفنجی 80 تا 240 برای سنباده زدن روی کار و سپس ورق سنباده 4000 و 6000 بسیار برای یکدست کردن سطح کار مناسب است. این عمل را تا جایی انجام دهید تا لایه‌ها کاملاً صیقلی و صاف شده و شکل کمان را به خود بگیرد. برای اطمینان از نتیجه کار به سراغ قسمتی از کمان بروید که دست در آن نقطه قرار می‌گیرد؛ در صورتی که هنوز تیزی خاصی به چشم می‌خورد یا گودی آن مناسب نیست با استفاده از سوهان، به انحنا داده و سپس سنباده بکشید.
- نکته: در صورت نیاز می‌توانید از پارچه مخصوص برای راحتی و لیز نخوردن دست استفاده کنید.
دو قسمت انتهایی کمان یعنی جایی که زه در آن قرار می‌گیرد باید از ضخامت و استحکام مناسب برخوردار باشد تا بتوان به آسانی روی آن شکاف ایجاد کرد و گیره مخصوص را وصل کرد. در صورتی که می‌خواهید شکاف باریکی در این قسمت ایجاد کنید، بهتر است از ابزارهای دستی مانند سوهان یا مغارهای سایز کوچک استفاده کنید تا به چوب آسیب جدی وارد نشود. برای پرداخت نهایی کمان از روغن بزرک یا هر روغن پرداختی که آن را ضد آب و ضد خش کند، استفده کنید.
حالا نوبت تهیه زه مناسب برای کمان است. هنگام خرید زه، نخی را انتخاب کنید که استقامت کافی داشته باشد. قطر رشته‌ی نخ، میزان کشش و مقدار نیرویی که توان مقاومت در برابر آن را دارد از نکاتی است که هنگام خرید زه باید مدنظر قرار داد. قدرت و سرعتی که تیر به هنگام پرتاب دارد به جنس و قدرت بازوهای کمان بستگی دارد. تمامی این ویژگی‌ها در هریک از برندهای تولید کننده‌ی نخ زه متفاوت بوده و شما باید بسته به نیاز و بودجه‌ی خود آن را انتخاب و خریداری کنید.
جای‌گذاری زه در کمان، قلق‌های خاص خود را دارد؛ زیرا این کار بسته به نوعی که دو سر کمان شما دارد می‌تواند متفاوت باشد. بهتر است برای راحتی بیشتر به ویدیوهایی که در این باره در سایت‌های آموزشی وجود دارد نگاهی بی‌اندازید.
اگر شما هم تجربه ساخت کمان را دارید، تصاویر کمان و تجربه ساخت آن را با ما در میان بگذارید.
سوالات متداول
کمان سنتی ایرانی چیست؟
ساده‌ترین مدل کمان که در کشورمان به کمان سنتی ایرانی یا لانگ بو معروف است، معمولاً از چوب ساخته شده و کشی به دو سر آن متصل می‌شود. این کمان بسیار بلند است و قابلیت خم شدن ندارد.
طول کمان لانگ بو چقدر است؟
طول کمان لانگ بو با توجه به طول قد افراد متفاوت بوده و چیزی حدود 150 تا 185 سانتی متر است.
