انواع چکش، کاربرد و نحوه کار با چکش ها

چکش چیست

از چکش برای ضربه زدن استفاده می‌شود و شدت این ضربه به نوع و کاربرد چکش بستگی دارد(مثلا برای فرو بردن چیزی در دیوار یا شکل دادن به سطوح)، پس قبل از خرید چکش به مواردی که در ادامه بیان شده است دقت کنید. چکش شامل دسته و سری چکش است که به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. بیشتر چکش‌ها دستی هستند اما نوع برقی آن‌ها نیز وجود دارد که در پروژه‌های صنعتی سنگین به کار می‌رود اما کارکرد آن مشابه چکش دستی است

چکش یکی از ابزار آلات دستی است که از آن برای ضربه زدن به میخ یا هر شیء دیگری استفاده می‌شود. چکش دسته‌ای سنگین داشته که به سر محکمی که معمولاً از آهن ساخته شده متصل است و یک یا چند سطح ضربه زننده دارد.

کاربرد چکش

چکش از دسته و مضربه ساخته شده و معمولا از آن برای وارد کردن ضربه به میخ استفاده می‌شود. از مهم ترین کاربردهای چکش ضربه زدن، شکستن اشیا و جا انداختن قطعات است اما چکش انواع مختلفی دارد که هر کدام برای کاربردی خاص طراحی و استفاده می‌شود.

همه چکش‌ها به‌ طور کلی یک دسته و یک وزنه در سر آن دارند که وزن چکش در قسمت وزنه سر دسته قرار دارد. بسته به وزن وزنه می‌تواند، سبک یا سنگین باشد . به چکش سبک، چکش نرم گویند.

چکش‌ را با توجه به وزن سر و طول دسته طبقه ‌بندی می‌کنند. وزن سر چکش معمولی دوشاخ 200 تا 600 گرم و طول دسته آن 30 تا 33 سانتی‌متر است. چکش قالب‌بندی چنگک صاف داشته و توانایی دارد که میخ‌های بسیار بزرگتر را بیرون بکشد. سری این چکش 500 تا 800 گرم و طول دسته‌ آن 30 تا 45 سانتی‌متر است. همچنین برای بیرون کشیدن میخ‌هایی که خم شده از وسیله‌ای پرکاربرد به نام میخ کش استفاده می شود. برای مشاهده انواع و کاربرد میخ کش، مقاله میخ کش چیست را بخوانید.

سر چکش را از فولاد کربنی حرارت‌دیده شده می‌سازند تا قدرت و استحکام کافی برای ضربه زدن داشته باشد. عملیات حرارتی یا فورج کمک می‌کند که با وجود ضربات مداوم بر دیگر اشیاء فلزی، سر چکش خم نشود یا نشکند. همچنین برای ساخت بعضی چکش‌های خاص سری از جنس مس، برنج، بابیت و دیگر فلزات و آلیاژها استفاده می‌شود. جنس دسته چکش هم می‌تواند چوبی، فولادی یا موادی از کامپوزیت باشد.

اگرچه اکثر چکش‌ها طوری ساخته شده‌اند که با دست باید آن‌ها را به کار گرفت ولی بعضی از انواع چکش‌ها با کمک نیروی ماشین قابل استفاده بوده و بیشتر در مواردی به کار می‌رود که احتیاج به نیروی بسیار زیادی است.

چکش یکی ازابزارهای اولیه و ضروری افراد حرفه‌ای است و قدمت آن در تاریخ بشر بسیار طولانی است به‌طوری‌که اکثراً آن را جزو اولین ابزارهای ساخته دست بشر می‌دانند.

با پیشرفت صنعت و تخصصی شدن شغل و حرفه‌های مختلف، انواع و طراحی‌های مختلفی از چکش به وجود آمد. از چکش در آهنگری، سنگ تراشی، کابینت سازی، کفاشی، کشتی سازی، چرخ سازی، کالسکه سازی و … استفاده می‌شود.

تاریخچه چکش به دو میلیون و ششصد سال پیش از دوران مسیحیت یعنی عصر حجر باز می‌گردد. چکش در این عصر از جنس سنگ و در شکل‌های مختلف بوده که برای شکستن چوب یا استخوان به کار برده می‌شده. امروزه چکش در سایزها و شکل‌های مختلف تولید می‌شود و کاربردهای مختلفی دارد. در ادامه با 10 نوع از پرکاربردترین چکش‌ها آشنا می‌شویم.

انواع چکش

چکش پونز مبلمان

از چکش پونز برای محکم کردن پارچه مبلمان با استفاده از میخ‌های کوچک استفاده می‌شود. البته ناگفته نماند که امروزه به جای این ابزار دستی از منگنه کوب استفاده می‌شود که سرعت کار را هم افزایش می‌دهد.

چکش میخ‌ کش یا چکش دو شاخ

چکش میخ کش یا چکش دوشاخ یکی از پرکاربردترین چکش‌هاست که برای کوبیدن و خارج کردن میخ از سطوح چوبی یا ساختمانی به کار برده می‌شود. وزن چکش میخ کش استاندارد بین 450 الی 700 گرم است و دارای یک سر فلزی و دسته چوبی، فایبر یا فلزی است. سر پنجه شکل این چکش به شکل V دوشاخه شده است که به سر میخ چفت شده و آن را بیرون می‌کشد.

چکش سر گرد

سر این چکش همان طور که از نام آن مشخص است گرد است. چکش سر گرد برای خم کردن و شکل دادن به فلز و بستن پرچ استفاده می‌شود. دسته چکش سرگرد می‌تواند هم چوبی باشد هم فلزی. در حالی که سر آن معمولاً از جنس فولاد آلیاژی یا فولاد کربنی است.

چکش سر صاف

چکش سر صاف بر خلاف چکش سرگرد دارای سر قلمی شکل است که یا به شکل عمود و یا به موازات دسته قرار می‌گیرد. دسته چکش سر صاف از جنس چوب اش (زبان گنجشک) ساخته می‌شود. از این چکش برای شکل دادن به فلز استفاده می‌شود.

پتک

از پتک برای کارهای سنگین استفاده می‌شود. مثل شکستن بتن، سنگ یا سازه‌های بنایی میسونری. وزن این نوع چکش‌‌ها بیشتر از 6 کیلوگرم است و دسته آن برای راحتی بیشتر و ایجاد بهتر نیروی گشتاور، بلند طراحی شده است. پتک را باید با دو دست نگه داشت و برای تأثیر بیشتر، حرکت آن باید مثل تبر باشد.

پتک دو سر تخت

پتک دوسرتخت که به آن چکش پتکی هم می‌گویند معمولاً در بنایی برای کوبیدن میخ یا مغار به کار برده می‌شود. از این چکش می‌توان به عنوان پتکی کوچک برای شکستن و تخریب استفاده کرد و معمولاً در ساخت‌وساز ساختمان به چشم می‌خورد. وزن این چکش بین 900 گرم الی 1.30 کیلوگرم است و دارای دسته‌ی چوبی یا فلزی با روکش پلاستیک با ضخامت زیاد است.

کوبه نجاری

کوبه نجاری از جنس چوب راش ساخته شده و برای ضربه زدن به مغار یا اتصالات چوبی به کار می‌رود و یکی از ابزارهای پرکاربرد نجاری است. بیشترین کاربرد این محصول زمانی است که از چکش فلزی نمی‌توانید استفاده کنید زیرا کارتان آسیب‌ می‌بیند.

چکش زمین شناسی

این چکش توسط زمین‌شناسان و باستان‌شناسان برای مطالعه سنگ‌ها و فسیل‌ها استفاده می‌شود. سر این چکش تیز بوده و برای جدا کردن قطعات سنگ به کار برده می‌شود درحالی‌که از سر تخت آن برای شکستن سنگ‌های کوچک و سنگریزه‌ها استفاده می‌شود.

چکش دیوار خشک

سر این چکش حالتی تبر شکل دارد که برای بریدن و ایجاد شکاف و سوراخ روی دیوار خشک به‌منظور پیدا کردن لوله‌های آب برای ترمیم نشتی آب استفاده می‌شود. این چکش برای اهداف دیگر نیز به کار برده می‌شود، مثلا از قسمت صاف این چکش می‌توان برای کوبیدن میخ استفاده کرد.

چکش برقی

چکش برقی همانطور که در ابتدای مطلب هم اشاره کردیم مشابه چکش‌های دستی کار می‌کنند. از این چکش ها برای کارهای سنگینی استفاده می‌شود که نمی‌توان از چکش‌های کوچک دستی استفاده کرد. به‌عنوان مثال برای شکستن بتن، کندن سازه و انواع تخریب از این چکش استفاده می‌شود. چکش‌های برقی یا با الکتریسیته کار می‌کنند یا با سوخت و حتی بعضی از آن‌ها با بخار کار می‌کنند.

نحوه استفاده از انواع چکش

حتی حرفه‌ای‌ها هم ممکن است تکنیک‌های درست استفاده کردن از انواع چکش‌ را ندانند بنابراین پیشنهاد می‌شود در ادامه با ما همراه باشید تا با اصول اولیه در جهت پیشرفت مهارت‌های خود استفاده کنید. 

شاید توضیح روش استفاده از چکش به نظر غیر ضروری بیاید اما چکش یکی از ضروری‌ترین ابزار مورد نیاز انسان‌ها است که هر فردی از دوران کودکی از طریق اسباب ‌بازی‌های خود با آن آشنا شده است. 

تکنیک‌های استفاده از چکش مثل بسیاری از مهارت‌ها آن‌ قدرها ساده و بدیهی نیست. افراد حرفه‌ای زیادی دیده شده که با اعتماد به نفس چکش به دست می‌گیرند و با مهارت از آن استفاده می‌کنند. اگر شما هم می‌خواهید تکنیک‌های درست استفاده از چکش‌ها را بلد باشید ادامه مطلب را بخوانید شاید لازم باشد شما هم چیزهای جدیدی یاد بگیرید. 

نحوه صحیح به دست گرفتن چکش

روش دست گرفتن چکش چه برای کوبیدن میخ‌های بزرگ چه کوچک به یک صورت است. هنگام دست گرفتن چکش دست را مشت کنید و انگشت شست را روی انگشت اشاره و انگشت وسط قراردهید یا این‌که انگشت شست را درست بالای انگشت‌ها قرار دهید. 

مطمئن شوید که دسته را از نزدیک انتهای آن در دست گرفته‌اید؛ زیرا با این نحوه دست گرفتن نیروی بیشتری خواهید داشت و تعادل ابزار بهتر حفظ می‌شود. با این روش دست گرفتن چکش احساسی که برای اولین بار چکش دست گرفتید نخواهید داشت مخصوصاً اگر نجار خودآموزی باشید که دسته چکش را از بالا دست می‌گیرید. اما باید یاد بگیرید که برای دست گرفتن چکش از کل دست‌تان استفاده کنید. در نتیجه هنگام کوبیدن منجر به خم شدن میخ‌ها نمی‌شوید؛ زیرا زاویه ضربه چکش بیشتر در موازات بدنه میخ خواهد بود در حالی که اگر دسته چکش را از بالا بگیرید ضربه‌ها را از زاویه پایین به میخ وارد می‌کنید. 

برای گرفتن چکش در دست باید دست خود را مشت کرده و اتگشت شست را روی انگشتان دیگر قرار دهید. همچنین به این نکته توجه داشته باشید که چکش را باید از انتهای دسته بگیرید نه قسمت بالای آن تا تعادل ابزار به خوبی حفظ شود.

تاب دادن چکش

قبل از تاب دادن چکش میخ را به جهت بالا با دست دیگر نگه دارید و سر چکش را روی سر میخ قرار دهید. درست مثل توپ گلف که مسیر ضربه را مشخص کرده و ضربه زدن را شروع می‌کنید. 

چکش را کمی بلند کنید و چندین مرتبه به سر میخ ضربه بزنید تا زمانی که سر میخ به چوب بچسبد. اکنون چکش را با ملایمت اما محکم‌تر در دست بگیرید و سر میخ را هدف قرار دهید و به حالت نیمه ضربه چکش را تاب دهید. 

ادامه کار را به وزن چکش واگذار کنید زیرا بیشتر کار را در ابتدای مرحله چکش زدن انجام داده‌اید. چکش را با فشار بالا به میخ نزنید فقط کافی است چکش را به سمت سر میخ هدایت کنید و اجازه دهید نیروی حرکتی و جاذبه در ادامه کمک تان کند. چکش را کنترل کنید اما نه با محکم دست گرفتن آن. 

وقتی چکش به آرامی دست گرفته شود حتی ضربه‌های برگشتی هم آسان‌تر می‌شود. به لطف قانون سوم حرکت نیوتون سر چکش به عقب جهش پیدا می‌کند. از این جهش استفاده کنید و اجازه دهید مسیر برگشت چکش به سمت میخ را نیز به همان شکل هدایت کند. 

اگر در شانه‌ها و مچ دست درد احساس کردید حتماً چکش را بیش از حد محکم دست گرفته‌اید. 

نکته آخر: هنگام استفاده از چکش از عینک ایمنی استفاده کنید. حتی حرفه‌ای‌ترین نجارها هم فراموش می‌کنند که باید از عینک ایمنی استفاده کنند و این کار خطرناک است زیرا ممکن است تکه‌هایی از میخ به سمت بیرون پرتاب شود. 

برای کار با چکش حتما نیازی نیست آن را محکم در دست بگیرید و فشار به دستتان وارد کنید. همچنین ضرباتی که با چکش به میخ یا هر شی دیگری می‌زنید نباید خیلی محکم و با فشار زیاد باشد؛ زیرا ممکن است به مچ دستتان آسیب وارد کند.

امیدواریم با خواند ن این مقاله اطلاعات مفید و کاربردی درباره انواع چکش و نحوه استفاده از آن به دست آورده باشید. اگر شما هم تجربه‌ای در رابطه با کار با چکش دارید در بخش نظرات تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول

به چکش بزرگ چه میگویند؟

بطور کلی انواع چکش ها، سایز بزرگ و کوچک دارند اما رایج است که به پتک ها، چکش بزرگ نیز گفته میشود.

پشت چکش که دو شاخک دارد چکار می کند؟

در قسمت پشتی چکش 2شاخ یا میخ کش، پنجه V آن قرار دارد که برای چفت شدن به میخ و کشیدن آن بکار برده میشود.