انواع میخ نجاری و کاربرد آنها

وقتی شروع به نجاری کردید آیا فکر می‌کردید که کارتان به میخ بیفتد؟ درست است که پیچ ابزار کامل‌تری است، اما در پروژه‌هایی که به استحکام قدرتمندی نیاز ندارند می‌توان از میخ استفاده کرد. آیا می‌دانستید میخ انواع مختلفی دارد و هر یک برای هدف خاصی به کار برده می‌شوند؟ در ساخت وسیله‌ای خاص در نجاری بین پیچ و میخ کدام‌ را باید انتخاب کرد؟ و بین انواع میخ کدام؟
انتخاب میخ مناسب با توجه به نوع کار و پروژه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. بیشتر میخ‌ها از جنس آهن یا فولاد ساخته شده و به وزن فروخته می‌شوند نه به تعداد. بیشتر انواع میخ به‌منظور جلوگیری زنگ‌زدگی دارای روکش گالوانیزه هستند.

اولین میخ حدود چند هزار سال قبل از میلاد مسیح ساخته شد. قدمت استفاده از میخ در خاورمیانه به 3000 سال قبل برمی‌گردد که از میخ آهنی در ساختمان سازی استفاده می‌شد. در گذشته از میخ دست ساز استفاده می‌شد به همین دلیل میخ بسیار ارزش داشت تا جایی که برای بازیافت میخ‌ها، خانه‌های چوبی را می‌سوزاندند تا میخ دست ساز را جدا کنند. تا به امروز بشر نتوانسته برای میخ جایگزینی پیدا کند که ساده‌تر و موثرتر از میخ برای اتصال دو قطعه چوب یا فلز به یکدیگر پیدا کند. 

جنس میخ

ظاهر و جنس میخ اولین چیزی که باید در بررسی خود مد نظر قرار دهید. جنس اکثر میخ‌ها استیل براق یا گالوانیزه است. میخ گالوانیزه در برابر رطوبت مقاوم بوده و بیشتر برای چوب‌های سخت که پس از پایان نجاری باید رنگ آمیزی ‌شود از میخ گالوانیزه مخصوص استفاده می‌کنند.

برای تهیه میخ می‌توان از جنس‌های مختلفی مانند برنج، مس، آلومینیوم، فولاد، فولاد ضد زنگ و … استفاده کرد. بیشتر میخ‌های استیل روکش دارند؛ جنس روکش این میخ‌ها وینیل بوده که باعث می‌شود میخ به نرمی درون بافت چوب فرو برود. همچنین برای روکش انواعی از میخ، از فسفات استفاده می‌کنند که عملکرد میخ را افزایش دهند. اگر میخی روکش نداشته باشد به آن میخ سبک یا میخ بدون روکش می‌گویند.

اندازه میخ

در سال‌های 1600 برای اندازه گیری میخ ها از واژه پنی استفاده می شد به این ترتیب که اگر 100 عدد میخ 4 پنی ارزش داشت به آن میخ 4d و اگر 100 عدد میخ 5 پنی ارزش داشت به آن میخ 5d  گفته می شد. اگرچه این اندازه گیری بسیار قدیمی است اما هنوز در ایالت متحده امریکا از آن استفاده می شود. به طور کلی طول میخ 4d تقریبا برابر 38 میلی متر  و 16d برابر 88 میلی متر است.

کلمه 30 × 2 بیان کننده آن است که طول میخ 30 میلی متر(بدون در نظر گرفتن سر میخ) و قطر آن برابر 2 میلی متر است.

انواع میخ

میخ سر گرد

این میخ همان‌ط‌ور که از نامش مشخص است دارای سر گردی است که به راحتی با چکش کوبیده می‌شود. اگر این میخ بیش از حد داخل چوب کوبیده شود باعث شکاف در چوب می‌شود. میخ سر گرد برای مصارف عام که در آن‌ها بیشتر ساختار کار مهم است تا زیبایی آن، کاربرد دارد.

میخ سر بیضی

میخ سر بیضی تقریبا شبیه میخ سر گرد است با این تفاوت که باعث شکاف خوردن چوب نمی‌شود. سر این میخ مسطح‌تر از میخ‌های سرگرد است و به آرامی روی سطح چوب می‌نشیند. میخ سربیضی بیشتر در اتصالات که ظاهر کار مهم است استفاده می‌شود.

میخ بنایی

این میخ برای مواردی مثل اتصال سنگ و چوب ایده‌آل هستند. میخ بنایی برای قدرت و مقاومت بیشتر درمقابل زنگ‌زدگی از جنس زینک ساخته می‌شود. زینک قابلیت نفوذ میخ به سطوح سخت را ممکن می‌سازد.

میخ پرداخت

این میخ در پروژه‌هایی که ظاهر کار اهمیت زیادی دارد پرکاربرد است. میخ پرداخت به‌طور هم‌تراز روی سطح چوب نشسته و فرورفتگی بسیار جزئی در سطح چوب ایجاد می‌کند. این میخ شباهت زیادی به میخ سر گرد دارد با این تفاوت که سر آن بسیار کوچک‌تر است.

میخ سر پهن

یکی از قدیمی‌ترین انواع میخ، میخ سر پهن است که از قدیم کاربرد فراوان داشته و بیشتر در وسایل قدیمی و کهنه دیده می‌شود. از آنجا که قطر این میخ دو برابر قطر تنه آن و زاویه نوک آن برابر با ۶۰ درجه است به آن میخ سر پهن گفته می‌شود.

میخ مارپیچ

همان‌طور که می‌دانید یک قطعه مارپیچ فلزی در داخل چوب می‌تواند مانند پیچ‌های مخصوص چوب و MDF اتصالی قوی و پایدار ایجاد کند. به همین منظور میخ‌هایی با همین خصوصیت ساخته شده‌اند که بدنه‌ای مارپیچ دارند. میخ های مارپیچ به خاطر وجود نوک تیز در داخل چوب فرو می‌روند و چوب پس از چند ساعت فضای خالی ایجاد شده را پر می‌کند. میخ های مارپیچ یا مته‌ای معمولاً از جنس فولاد باکیفیت ساخته می‌شوند و مناسب چوب‌های سخت و مقاوم هستند.

میخ روفینگ

این میخ برای استفاده در فضای باز بسیار مناسب است زیرا برای جلوگیری از زنگ‌زدگی گالوانیزه شده است. این میخ برای نصب ایزوگام و دیگر پوشش‌های بام به کار برده شده و دارای سر صاف و اندازه‌های مختلفی است.

میخ کفاشی

این میخ بسیار کوچک و باریک بوده و معمولا برای پونز کاری و کارهایی مانند وصل کردن تخته سه لا و … استفاده می‌شود. این میخ بسیار ریز است به همین دلیل کار کردن با آن بسیار سخت است.

میخ فولادی

میخ فولادی که به آن میخ بتن هم گفته می‌شود برای میخ کاری دیوار بتنی، اتصال دو تکه چوب سخت یا قطعات فلزی استفاده می‌شود. این میخ در برابر تغییرات آب و هوا مقاوم بوده و در انواع روکش دار و بدون روکش موجود است.

میخ دیوار خشک

میخ دیوار خشک برای سوراخ کردن گچ بدون پاره کردن روش کاغذی آن طراحی شده است. این میخ سر گرد و نسبتا صافی داشته و حدود 2.5 سانتی‌متر به داخل قالب دیوار نفوذ می‌کنند. استفاده از میخ یا پیچ دیوار خشک برای پروژه‌های نجاری ایده چندان خوبی نیست.

گل میخ

این میخ شبیه پونز بوده و از آن برای رویه کوبی مبل استفاده می‌شود. این میخ در رنگ‌های برنجی، برنز و کرم موجود بوده و چون تزیینی است از آن بیشتر در کارهای تزیینی استفاده می‌شود.

میخ بی سر

این میخ شباهت زیادی به میخ معمولی یا مته‌ای دارد و بدنه باریکی دارد. از این میخ بیشتر در کارهای سبک نجاری استفاده می‌شود و حداکثر می‌تواند دو تکه چوب با قطر 2 سانتی‌متر را به هم متصل کند. این میخ سر نداشته به همین دلیل پرداخت چوب در مواردی که از این میخ استفاده می‌شود راحت‌تر است.

از آنجا که میخ کوب بادی میخ‌های بدون سر را با فشار هوا درون بافت چوب می‌زند و سر پیچ روی چوب قرار نمی‌گیرد و دیده نمی‌شود، پرداخت این کارهای چوبی بسیار ساده‌تر است.

میخ کف پوش سنتی شباهت زیادی به میخ سنتی معمولی دارد و مانند آن دارای فرم زاویه‌دار و طراحی زمختی است. تنها تفاوت این دوپیچ در شکل سر آن‌هاست. این پیچ دارای سر صافی است و برای استفاده در کف‌پوش‌های سبک قدیمی ایده‌آل است.

میخ حلقه ای

این میخ به علت حلقه‌هایی که دور شفتش دارد شباهت زیادی به پیچ داشته و یکی از بهترین میخ‌های نجاری است زیرا حلقه‌های دور شفت سبب اتصال محکم‌تری روی چوب می‌شود.

میخ دو سر

از میخ دو سر (میخ دو سر تیز) برای ساخت قالب بتنی استفاده شده و با کمک آن می‌توان برای سازه‌های موقت چهار چوب ساخت. همانطور که از ظاهر این پیچ مشخص است در انتهای آن دو سر وجود دارد که یکی در بیرون چوب قرار می‌گیرد و این امکان را فراهم می‌کند تا بتوان آن را از درون سازه بیرون کشید.

میخ بست

این نوع میخ شباهت زیادی به میخ‌های معمولی نداشته اما با استفاده از چکش کوبیده می‌شود. قسمت انتهایی این میخ زائده منحنی شکلی داشته که بعد از کوبیده شدن میخ می توان طناب ، کابل، سیم و … را از میان آن عبور داد. در مواردی دیگر از آن به عنوان آویز هم می توان از آن استفاده کرد. جنس میخ بست از فولاد کربنی بوده و در برابر تغییرات شرایط آب و هوایی مانند رطوبت مقاوم است.

بست موج دار

این بست شباهت چندانی به میخ معمولی ندارد اما کاربرد یکسانی داشته و با چکش کوبیده می‌شود. بست موج‌دار از صفحه‌ای مواج تشکیل شده که یک سمت آن تیز بوده و برای مواردی مانند اتصال چوب به صورت فارسی به کار می‌رود.

میخ پوششی

این میخ شباهت بسیار زیادی با میخ بی سر داشته و تنها تفاوت آن در قسمت انتهای آن که مدور است بوده. همچنین در قسمت انتهای میخ شکافی وجود دارد که از آن برای سنبه کاری و فرو رفتن در بافت چوب استفاده می‌شود. در انتها می‌توان روی میخ را با بتونه پوشاند و روی آن را رنگ کرد. از این میخ بیشتر برای چهار چوب و در و پنجره سازی استفاده می‌شود.

میخ سنتی

بیشتر مردم علاقه زیادی به بازسازی خانه‌های قدیمی دارند و خانه‌ای مدرن با حس و حال گذشته می‌خواهند. به همین دلیل میخ سنتی دوباره به دنیای نجاری بازگشته‌ است. این میخ ظاهری زمخت و استحکام بالایی دارد و برای پروژه‌های بزرگ مناسب است.

میخ کف پوش سنتی

میخ پرچ

بهتر است جنس میخ پرچ با جنس فلز مورد نظر یکسان باشد تا اتصالات محکم تری در فلز ایجاد شود. برای مثال برای اتصال ورقه های فولادی از پرچ‌های آلومینیومی استفاده کرده و برای اتصال ورقه‌های مسی نیز عموما از پرچ‌های مسی استفاده شود. میخ پرچ را با نام واشر سر خود، واشر دار یا گل پهن هم می‌شناسند. این نوع خاص از پرچ واشر داشته به همین دلیل هنگام اتصال قطعه نرم احتمال شکستگی را پایین می آورد.

میخ پرچ آلومینیومی ضد زنگ

برای اتصال ورقه های فولادی و فلزی مختلف از پرچ آلومینیومی استفاده می‌شود. از این پرچ درقسمت‌هایی که احتمال زنگ زدگی و خوردگی میخ بالا است استفاده می گردد. آلومینیوم به دلیل ضد زنگ بودن گزینه ای مناسب برای استفاده در محیط‌هایی با شرایط آب و هوایی متغیر و مرطوب است.

میخ پرچ توپر

میخ پرچ توپر به شکل استوانه فلزی بوده و بسیار بادوام و مقاوم است. از این میخ در کارهای عمرانی بزرگ و ساخت تجهیزات سنگین استفاده می شود. از این پرچ در ساخت پل‌های فلزی و بدنه هواپیما استفاده می شود. برای دوام بیشتر این میخ پرچ باید قطر سوراخ پرچ کاری را با دقت تنظیم کرد تا در دراز مدت پرچ با قدرت در محل خود باقی بماند و شل نشود.

میخ شانه ای

از این میخ بیشتر برای استفاده با دستگاه میخ کوب استفاده می‌شود و با سرعت و دقت بسیار بالا قطعات چوبی را به راحتی به هم متصل می‌کند. از آنجا که گل میخ این نوع میخ بسیار کوچک است رنگ آمیزی آن خیلی ساده است.

میخ نواری

میخ نواری در ابعاد و انواع مختلف موجود است که بسته به نوع کار می‌توانید مدل مناسب کارتان را انتخاب کنید. میخ نواری دارای انواع دنده‌ای، مته‌ای و ساده است. یکی از انواع میخ نواری، دنده‌ای است که روی آن حلقه‎‌هایی داشته و به درون بافت چوب نفوذ می‌کند. سری شیاردار میخ مته‌ای باعث فرو رفتن میخ به صورت چرخشی درون چوب شده و به راحتی بیرون نمی‌آید. برای بیرون کشیدن میخ‌هایی که خم شده از وسیله‌ای پرکاربرد به نام میخ کش استفاده می شود. برای مشاهده انواع و کاربرد میخ کش، مقاله میخ کش چیست را بخوانید.

میخ نواری ساده برای اتصال قطعات چوبی در جعبه، پالت بسته بندی و … استفاده می‌شود. از مزایای میخ نواری می‌توان به افزایش سرعت کار، تقویت و استحکام بالا و کاهش ضایعات صنعتی اشاره کرد.

این لیست شامل تمام میخ‌های موجود در بازار نمی‌شود. اگر سری به ابزار فروشی بزنید تنوع بسیار بالایی از انواع میخ را خواهید دید که توصیف تمام آن‌ها در این مطلب و در حوصله‌ی خواننده نمی‌گنجد. از این رو در این مقاله به معرفی و بررسی مهم‌ترین انواع میخ در نجاری پرداختیم. امیدواریم خواندن مقاله بالا توانسته باشید اطلاعاتی مفید درباره انواع میخ و کاربردهای آن به دست آورده باشید و بتوانید به راحتی میخ مناسب برای کارتان را انتخاب و تهیه کنید.

سوالات متداول

پیچ چیست؟

قطعه عموما فلزی بصورت نوک تیز که ساده ترین روش اتصال دو قطعه چوب یا فلز است.

چه نوع میخی دیرتر زنگ میزند؟

بیشتر انواع میخ به‌منظور جلوگیری زنگ‌زدگی دارای روکش گالوانیزه هستند.