راهنمای جامع پیکر تراشی و انتخاب چوب مناسب برای آن
انتخاب چوب مناسب پیکر تراشی کار چندان راحتی نیست. بعضی از چوبها نرم بوده و بعضی دیگر مانند چوب درخت کاج پر از گره است. چوبها انواع و اقسام گوناگونی دارند و با توجه به نکاتی که در ادامه مطلب به آنها خواهیم پرداخت، میتوان بهترین و مناسبترین آنها را برای پروژههای پیکر تراشی انتخاب کرد.
انتخاب چوب برای پیکر تراشی
برای شروع هر پروژه نجاری ابتدا باید نوع چوب موردنیاز را تعیین کرد. به منظور ساخت و تراشیدن ظروف آشپزخانه مثل قاشق و کاسه باید چوب سخت بادوامی را انتخاب کرد که رطوبت را به خود جذب نکند و به راحتی شکسته نشود.
اگر از چوب بلوط یا درخت زبان گنجشک برای ساخت ظروف چوبی استفاده میکنید؛ لازم است بدانید که این چوبها مقاوم بوده و رطوبت را جذب نمیکند اما در اثر تماس با روغن روی آن لکه ایجاد میشود. از طرف دیگر اگر علاقه زیادی به ساخت دکوریهای چوبی دارید میتوانید از انواع چوبهای سخت و نرم استفاده کنید.
یکی از موانع انتخاب چوب مناسب ابزارهای کهنه و فرسوده است. اگر ابزار تراشکاری باارزش و گران قیمتی دارید بهتر است از چوب نرم استفاده کنید؛ زیرا چوب نرم طول عمر ابزارها و چاقوها را بالا میبرد.
اگر میخواهید راحتتر و با تلاش کمتر تراشکاریهای باکیفیت انجام دهید، بهتر است از چوب لاله درختی و کاج استفاده کنید. از طرفی اگر کار با چوب درخت بلوط را به خوبی بلد نباشید ممکن است کار با آن برای شما کمی سخت و چالش برانگیز باشد. نکته مهمی که در رابطه با چوب بلوط سفید باید مورد توجه قرار بگیرد این است که مواد سخت و متراکم آن باعث لغزش و در نتیجه صدمه زدن به تراشکاری میشود.
چوب لاله درختی (Basswood)
چوب لاله درختی بهترین انتخاب برای تراشکاری است. کار با این چوب نرم بسیار آسان بوده و برای ساخت هنرهای چوبی از ظروف تزئینی گرفته تا قاشق ایدهآل است. این چوب عطر و بو ندارد و به میتوان رنگهای روغنی روی آن به کار برد.
تراشکاری روی چوب لاله درختی را میتوان هم در امتداد و از میان بافت آن انجام داد. این چوب برای مواد غذایی کاملا ایمن بوده و هیچ گونه آلرژی ایجاد نمیکند.
چوب گردوی سفید (butternut)
اگر نمیخواهید زیاد هزینه کنید چوب گردوی سفید گزینه مناسبی است. کار کردن با این چوب درست مشابه چوب لاله درختی بسیار آسان بوده، بدون بو و رنگ به خوبی روی آن مینشیند. چوب گردوی سفید خام مقرون به صرفهتر بوده و بافت درشت و پرداخت صورتی طبیعی است. این چوب بهترین گزینه برای انواع هنرهای چوبی است.
چوب گردو (Walnut)
اگر به دنبال گزینه متراکمتر و مستحکمتری برای پیکر تراشی هستید، چوب گردو گزینه بسیار مناسبی است. این چوب تیره و دارای رگههای صاف بوده و به علت بافت سختی که دارد بهتر است در جهت رگههای چوب تراشیده شود. هنرهای چوبی که با چوب گردو ساخته شده بادوام بوده و مقاومت بالایی در برابر رطوبت دارد. این چوب در مقایسه با دو مورد قبلی که توضیح داده شد بوی بیشتری دارد اما قابل کنترل است.
چوب افرا (Maple)
چوب افرا مناسب افرادی است که از چالش لذت میبرند. این چوب علیرغم ساختار پیچیدهای که دارد به علت ویژگی منحصربه فردش انتخاب بسیاری از منبت کارها است. افرا دارای رگههای درشت و متقارنی بوده و قبل از شروع کار نیاز به رندهکاری دارد. چوب افرا بهتر است در امتداد رگههای چوب برش داده شود.
این چوب بهترین گزینه برای هنرهای چوبی داخلی بوده و باید از رطوبت دور نگهداشته شود؛ زیرا پس از خشک شدن تغییر شکل میدهد. افرا آلرژیزا بوده و بسیاری با استفاده از وسایل چوبی افرا دچار حساسیت خفیف میشوند.
چوب گیلاس (Cherry)
چوب گیلاس حد وسط بین چوب نرم و چوب سخت بوده و استفاده از آن به منبت کاران حرفهای و باتجربه توصیه میشود. این چوب پس از خشک شدن کمی تغییرشکل میدهد اما ساختار بسیار محکم و دوام بالایی دارد. از این چوب غالبا برای وسایل تزئینی استفاده میشود و بوی بسیار ناچیزی دارد.
چوب گیلاس همه کاره بوده و میتوان آن را هم در امتداد رگهها و هم عمود بر رگهها تراشید. اگر قصد فروش هنرهای چوبی تزئینی خود را دارید از چوب گیلاس استفاده کنید.
چوب بلوط قرمز (Red Oak)
بلوط قرمز چوب پرمنفذی است که برای تراشکاری آن به چکش باکیفیتی نیاز خواهید داشت. اشیاءی که با چوب بلوط قرمز ساخته شده باید از رطوبت دور نگهداشته شود. این چوب سخت مناسب منبت کاران باتجربهای است که کار با آن را بلد باشند. اگر توانایی تراشیدن چوبهایی که دارای رگههای بلند و درشتی است را بلد باشید این چوب گزینه مناسبی است. کنده کاری روی چوب بلوط قرمز قرنها دوام داشته و حالت خود را حفظ خواهد کرد.
چوب ماهون (Mahogany)
ماهون برای بسیاری از منبت کاران خانواده جدیدی از چوبهای نجاری است. این چوب دارای بافت قهوهای مایل به قرمز بوده و رگههای صاف آن برای ساخت اشیاء تزئینی گزینه مناسبی است. ماهون از خانواده چوبهای سخت است اما به راحتی تراشیده میشود. این چوب بوی بسیار ضعیفی دارد و میتوان آن را هم با ابزار دستی حکاکی و هم با ابزار برقی تراشید. چوب ماهون پس از خشک شدن رنگ مایل به قرمز خود را حفظ میکند و مهمتر این که دوام بسیار بالایی نیز دارد.
چوب زغال اخته (Tupelo)
چوب زغال اخته از خانواده چوبهای سخت با رگههای ریزی است که به علت سختی زیاد تراشیدن آن چالش برانگیز است. این چوب انتخاب اول یک منبت کار نیست زیرا تراشیدن آن نیاز به ابزار برقی دارد. اگر بخواهیم بهترین ویژگی این چوب را ذکر کنیم مقاومت آن در برابر سوختگی است که در تماس با ابزار برقی به آسانی نمیسوزد.
ابزارهای دستی موردنیاز برای پیکر تراشی با چوب
چاقوی حکاکی
اولین ابزاری که یک منبت کار یا پیکرتراش به آن نیاز دارد چاقوی حکاکی است که برای تراشکاری به کار برده میشود. دسته این ابزار به شکلی طراحی شده که به راحتی در دست قرار بگیرد و طول تیغه آن نیز در اندازههای متفاوتی در بازار موجود است. جنس تیغه چاقوی حکاکی باید از جنس فولاد پرکربن باشد تا دوام بالایی داشته باشد.
چکش و مغار
برخلاف چاقوی حکاکی که برای انواع کنده کاریها قابل استفاده است، مغار تنها برای برش تکههای کوچک زاویه دار به کار برده میشود. مغار در سایزهای استانداردی به صورت تک یا ست در بازار ابزارآلات به فروش میرسد. چکش نیز یکی دیگر از ابزارهای اولیه موردنیاز حکاکی روی چوب بوده که از جنس چوب یا پلاستیک ساخته میشود.
اسکنه
اسکنه نجاری که شباهت زیادی به مغار دارد انواع و اقسام گوناگونی موجود است اما کاربردشان یکی است و آن هم ایجاد شکاف عمیق روی سطح چوب است. انواع اسکنه ها شامل اسکنه V شکل، U شکل و قاشقی بوده که هر کدام برشهای متفاوتی ایجاد میکند.
نتیجه گیری
انتخاب چوب مناسب به مهارت، ابزار و نوع سازهای که قصد ساختن آن را دارید بستگی دارد. هر چوبی دارای ویژگیهای متفاوتی بوده و برای پروژههای متفاوتی کارایی دارد. اگر تازه کار هستید چوب لاله درختی یا گردوی سفید گزینه مناسبی است اما اگر دوام چوب در درجه اول اهمیت قرار دارد، چوبهای سخت مانند افرا گزینه مناسبی است. برای پیدا کردن چوب مناسب بهترین کار این است که انواع چوبها را امتحان کنید.