شاپان چیست و چه کاربردی دارد؟ | انواع رنگ بندی شاپان

امروزه گزینه‌های متنوعی برای پرداخت و فینیش چوب در بازار موجود است. این در حالی است که رنگ‌های رنگدانه‌ای، لاک چوب، پوشش‌های بر پایه آب و … با گذشت زمان دستخوش تغییرات زیادی شده‌اند. یکی از پوشش‌های مناسب برای چوب که اغلب به آن توجه چندانی نمی‌شود، شاپان نام دارد که در واقع نوعی آستر رنگ است. در این مقاله مزایا و معایب و کاربردهای شاپان را بررسی می‌کنیم تا بتوانید در مورد خرید و استفاده از آن برای پروژه های رنگ آمیزی خود بهتر تصمیم گیری کنید.

رنگ شاپان چیست؟

رنگ شاپان در بیشتر فروشگاه‌های رنگ‌فروشی عرضه شده و فرمولاسیونی مشابه رنگ‌های سنتی رنگدانه‌ای دارد. با این تفاوت که در شاپان از یک عامل غلیظ‌کننده در فرآیند تولید استفاده شده که کارایی آن را آسان و غلظتش را کنترل می‌کند. شاپان نوعی وارنیش بر پایه روغن (مانند پلی اورتان) است که یک رنگ به آن اضافه شده و غلظت آن از رنگ‌های چوب سنتی بیشتر است. فرمولاسیون شاپان به گونه‌ای است که به جای خیس‌کردن چوب، روی سطح آن قرار می‌گیرد. همچنین فینیش رنگ شاپان مابین رنگ شفاف و مات است

شاپان از قیر تصفیه‌شده ساخته می‌شود و برای رقیق‌کردن آن می‌توان از اسپریت‌های معدنی یا بنزین استفاده کرد. با رقیق‌شدن شاپان، رنگ حاصل روشن‌تر شده و لعابی ایجاد می‌شود که ظاهر پتینه‌ای به چوب می‌بخشد. به این موضوع توجه داشته باشید که شاپان مانند سایر رنگ‌های چوب بر پایه روغن است و نباید با محصولات بر پایه آب ترکیب شود. پس از خشک شدن شاپان می‌توان از آن به‌صورت آستری استفاده کرده و رنگ لاتکس را روی آن اعمال کرد. اگر در مورد چسبندگی شاپان نگران هستید، می توانید ابتدا از یک پرایمر باکیفیت و بر پایه روغن روی آن استفاده کنید.

رنگ بندی شاپان

شاپان از قیر تصفیه‌شده ساخته شده و رنگ تیره‌ای دارد. برای ایجاد پرداخت‌های زیبا و صیقلی روی چوب از شاپان استفاده می‌شود. غلظت شاپان از چکه‌کردن، جاری‌شدن یا ریختن رنگ جلوگیری می‌کند. همانطور که قبلا اشاره شد، شاپان نوعی وارنیش بر پایه روغن است که رنگ به آن اضافه می‌شود؛ بنابراین شاپان در طیف‌های رنگی متنوعی از گونه‌های چوبی نظیر بلوط، گردو، زبان گنجشک، ماهاگونی، گیلاس و افرا و همچنین با رنگ‌های مشکی، خاکستری، قرمز و سفید در بازار عرضه می‌شود. اما اگر به دنبال رنگ متنوع‌تری هستید، کافی است ابتدا دو رنگ شاپان مورد نظرتان را انتخاب کنید، سپس آنها را به‌صورت لایه‌لایه روی همدیگر استفاده کنید تا بتوانید رنگ دلخواهتان را ایجاد کنید.

کاربرد شاپان

انواع شاپان مزایا و معایب خاص خود را داشته و برای کاربردهای خاصی مناسب هستند. شاپان نوعی وارنیش غلیظ و رنگی است و وقتی روی سطح چوب اعمال می‌شود، به آن نفوذ نمی‌کند. لازم به ذکر است که شاپان به دلیل غلظت زیادی که دارد به اندازه رنگ‌های سنتی نمی‌تواند چوب‌های پرداخت نشده را مرطوب کند.هنگام کاربرد شاپان به چند نکته توجه داشته باشید: شاپان چوب را روشن‌تر نمی‌کند. لایه‌های اعمال‌شده باید نازک باشند و استفاده از لایه‌های زیاد شاپان چوب را کدر می‌کند.

رنگ‌های سنتی برای چوب‌های نرم مناسب نیستند؛  زیرا این نوع رنگ به صورت یکنواخت جذب منفاد چوب نرم نمی شود و بعضی از منافذ رنگ را بیشتر از سایر منافذ به خود جذب می‌کنند؛ در نتیجه، سطح چوب پس از رنگ‌‌آمیزی به‌صورت لکه‌دار و نایکنواخت به نظر می‌رسد. از آنجایی‌که شاپان نسبت به رنگ‌های سنتی قدرت ترکنندگی کمتر دارد، چوب های نرمی که به وسیله شاپان رنگ می شوند لکه های کمتری داشته و یک دست به نظر می رسند . بنابراین، هنگام رنگ‌آمیزی چوب‌های نرم مانند چوب روسی یا کاج بهتر است از شاپان استفاده کنید.

 شاپان نوعی وارنیش است و قابلیت خشک شدن روی چوب را نیز دارد. بنابراین، می‌توان از آن برخلاف رنگ‌های سنتی روی سطوحی که قبلا پردخت شده‌اند نیز استفاده کرد. استفاده از شاپان آسان بوده و به وسایل خاصی به جز قلم مو و غلتک نیاز ندارد. همچنین، شاپان بخش‌های مختلف چوب با تخلخل متفاوت را به صورت یکنواخت می‌پوشاند؛ به همین دلیل برای آن دسته از پروژه‌های چوبی مناسب است که در آنها از گونه‌های مختلف چوبی استفاده می‌شود. همچنین از شاپان برای پرداخت گونه‌های چوبی غیر متخلخل مانند کاج، افرا، گیلاس و توس استفاده می‌شود که رنگ را به‌طور طبیعی جذب نمی‌کنند.  

شاپان به جای نفوذ به داخل الیاف چوب، سطح آنها را می‌پوشاند و حتی روی سطوح چوبی متراکم‌تر نیز پرداخت و ظاهر حرفه‌ای‌تری را ایجاد می‌کند. یکی از مهم‌ترین مزیت‌های شاپان، سهولت کاربرد آن است. شاپان نسبت به آستری‌ها و رنگ‌های معمولی مراحل آماده‌سازی ساده‌تری دارد. همچنین در حین استفاده از آن، لازم نیست با سنباده زدن تمام لایه های  پرداخت و رنگ به سطح چوب برسید. برای استفاده از شاپان سنباده زدن سبک سطح چوب نیز کفایت می کند؛ سپس می توانید با پارچه بدون پرز شاپان را روی چوب پخش کنید. اگر می‌خواهید قطعه کار رنگ‌آمیزی زیباتری داشته باشد و بافت های چوب در آن مشخص باشند، از قلم‌موی طبیعی با سایز مناسب استفاده کنید. قلم مو با عرض 7.5 سانتی‌متر برای آسترکاری و رنگ‌آمیزی سطوح بزرگ مناسب است. برای سطوح کوچک تر مانند پایه‌های صندلی نیز می توانید از سایزهای کوچک‌تر قلم مو استفاده کنید.

مزایای شاپان

شاپان آستری غلیظی است که روی سطح چوب اعمال می‌شود و برخلاف رنگ‌های سنتی که در چوب نفوذ می‌کنند، روی سطح چوب می چسبد. شاپان برخلاف رنگ‌های معمولی، بافت زیرین چوب را نشان می‌دهد. همچنین، رنگ زیرین چوبی که قبلا رنگ‌آمیزی شده را می‌پوشاند. علاوه بر این، با توجه به غلظت بالای آن برای کاربرد در سطوح عمودی مناسب است و افراد مبتدی به‌راحتی می‌توانند از آن استفاده کنند. یکی دیگر از مزیت های شاپان قیمت مناسب آن است.

معایب شاپان

برای اجرای لایه بعدی روی شاپان باید مدتی صبر کنید تا خشک شود. به همین دلیل شاپان برای پروژه‌هایی که باید به سرعت انجام شوند، مناسب نیست. همچنین نمی‌توان شاپان را روی لایه‌های دیگر اسپری کرد. شاپان، رنگ طبیعی و زیبای چوب‌هایی نظیر بلوط، زبان گنجشک، ماهاگونی و گردو را نشان نمی‌دهد. همچنین شاپان ضخیم و غلیظ بوده و برای پروژه‌هایی که گوشه‌های زیادی دارند مناسب نیست؛ چراکه ظاهر نایکنواختی روی سطح کار ایجاد می‌کنند.

مقایسه شاپان و رنگ‌های معمولی

در این تصویر روی قسمت چپ و راست یک چوب نرم به ترتیب شاپان و رنگ معمولی کار شده است. همانطور که می‌بینید استفاده از شاپان ظاهر یکنواخت‌تری به چوب بخشیده است. در جدول زیر به معایب و مزیت‌های شاپان و رنگ معمولی اشاره کرده‌ایم.

	شاپان	رنگ معمولی
مزایا	قابل استفاده روی پوشش‌های موجود بهترین انتخاب برای آستر‌کاری و رنگ‌آمیزی چوب‌های نرم مناسب برای سطوح عمودی	بهترین گزینه برای رنگ‌آمیزی چوب‌های سخت ارزان‌قیمت می‌توان چند لایه از آن را اعمال کرد
معایب	گران‌قیمت‌تر از رنگ‌های معمولی کاربرد چند لایه از آن چوب را کدر می‌کند	ایجاد لکه و ناهمواری در چوب‌های نرم