ترمووود چیست؟ ویژگی‌ها، کاربرد و نکات نگهداری از چوب ترمو

ترمووود چیست؟

اگر به دنبال انتخاب روکش چوبی برای نمای خارجی ساختمان هستید ممکن است نام ترمووود (Thermowood) به گوشتان خورده باشد. آیا ترمووود برای استفاده‌ای که در ذهن دارید مناسب است؟ ترمووود که شاید آن را با نام چوب ترمو یا حرارت دیده هم بشناسید، چوبی بسیار زیبا و بادوام است که طی فرآیند غیر شیمیایی، حرارت دیده است. به‌عبارت دیگر ترمو کردن چوب فرآیند اصلاحی است که طی آن چوب با بخار و دمای بسیار بالا، حرارت می‌بیند که باعث تغییر در ساختار سلول‌های چوبی می‌شود و رطوبت، باکتری‌ها و اسیدهای آن را از بین می‌برد.

پیش از آن که به سراغ مطلب بروید در ادامه ویدئویی قرار داده شده تا با نحوه ساخت چوب ترمووود و مراحل آن آشنا شوید.

ترمووود چگونه ساخته می‌شود؟

ترمووود با حرارت دادن چوب نرم اسکاندیناویایی در دمایی بین 180 تا 230 درجه سانتی‌گراد در کوره‌های مخصوص تولید می‌شود. این فرآیند با توجه به نوع چوب، عرض و میزان رطوبت اولیه بین 48 تا 96 ساعت طول می‌کشد.

طی این فرآیند از بخار آب و نیتروژن به‌عنوان گاز محافظ استفاده شده که از پوسته شدن و شکافتن چوب طی فرآیند حرارت‌دهی جلوگیری کند. با ترمو کردن چوب با حرارت شدید، گرما به عمق چوب نفوذ کرده و رطوبت و رزین درون بافت چوب کاملاً از بین می‌رود. با کم شدن رطوبت، مقاومت چوب دربرابر تغییرات دمای هوا افزایش پیدا می‌کند؛ به همین جهت ترمووود برای استفاده در مواردی که در معرض هوای آزاد قرار دارند مانند نمای ساختمان بسیار مناسب است. همچنین با گرما دادن به چوب در دمای خاص، حشرات دفع شده و طول عمر چوب افزایش می‌یابد و در صورت اشتعال، با سرعت کمتری می‌سوزد.

مراحل ساخت چوب ترمو

• خشک کردن با دمای بالا
• اشباع حرارتی چوب
• خنک سازی

ترمو کردن چوب ویژگی‌های چوب را بهبود داده و ویژگی‌های منفی آن را به حداقل می‌رساند یا کاملاً از بین می‌برد. با اشباع حرارتی چوب، مواد درون چوب مانند گلوکز، اسید سیتریک، رزین و… که طول عمر چوب را کوتاه می‌کنند، از بین رفته و بقیه آن به کریستال تبدیل می‌شود. این فرایندها خواص فیزیکی چوب را بهبود بخشیده، دوام آن را افزایش داده و رنگی زیبا برای آن ایجاد می‌کند. درنتیجه‌ی کاهش رطوبت و نم چوب، ترمووود مقاومت بالایی به دست می‌آورد. کیفیت چوبی که در فرآیند حرارت دادن استفاده می‌شود اهمیت بالایی دارد. چوبی که طی فرآیند ترمو کردن استفاده می‌‌شود از زمانی که از جنگل بیرون می‌آید باید تحت مراقبت و کنترل قرار بگیرد. شکل گره، بافت، سن درخت، رطوبت چوب به طور مستقیم با کیفیت ترمووود ارتباط دارد. به‌طور کلی از هر نوع چوبی می‌توان برای فرآیند ترمو کردن استفاده کرد یعنی فرایند ترمو کردن می‌تواند بر تمام گونه‌های چوب انجام شود؛ اما برای ترمو چوب بیشتر از درخت بلوط، کاج، صنوبر، راش، بلوط آفریقایی و درخت زبان گنجشک استفاده می‌شود.

خصوصیات و ویژگی‌های ترمووود

فرآیند ساخت ترمو وود باعث تغییرات شیمیایی و ساختاری در چوب شده و بعضی ویژگی‌ها و خصوصیت‌های آن را تغییر می‌دهد. برخی از خصوصیات و ویژگی‌هایی که در فرآیند حرارت دادن به چوب تغییر می‌کنند عبارت‌اند از:

ثبات اندازه و سایز

طی فرآیند گرما دادن به چوب، گرمای شدید به عمق چوب نفوذ کرده و باعث از بین رفتن تمام رطوبت و رزین چوب می‌شود؛ چوب حرارت ندیده به تغییر رطوبت واکنش شدید نشان داده و ممکن است انبساط و انقباض موجب آسیب به چوب و ترک روی آن شود؛ اما ترمووود در مقایسه با چوب حرارت ندیده به تغییرات رطوبت به‌شدت واکنش نشان نمی‌دهد و شکل خود را حفظ می‌کند. همچنین ترمووود در دمای بالا صمغ و رزین ترشح نمی‌کند.

سازگاری با محیط زیست

چوب نرمی که حرارت می‌دهند و از آن در فرآیند ترمووود استفاده می‌شود (معمولاً درخت کاج فنلاندی)، از جنگل‌های تحت کنترل سازمان PEFC (این سازمان‌ها مدیریت جنگل‌های تجدیدپذیر را بر عهده دارد) استخراج می‌شود. ازآنجاکه هیچ ماده شیمیایی در این فرآیند استفاده نشده و این فرآیند تنها از طریق حرارت دادن و بخار آب انجام می‌شود، می‌توان گفت ترمووود با طبیعت سازگار است؛ زیرا چوب مورد استفاده و فرآیند ترمووود هر دو طبیعی بوده و به محیط زیست آسیب وارد نمی‌کنند.

دوام و مقاومت دربرابر پوسیدگی و قارچ

طی فرآیند حرارت دادن به چوب، سلولز که حاوی مواد مغذی مناسب برای رشد قارچ‌ها و پوسیدگی است، از بین می‌رود؛ به همین جهت ترمووود در برابر پوسیدگی و قارچ بسیار مقاوم است. همان‌طور که از ترمو وود انتظار می‌رود، این چوب طول عمر بالایی داشته و نیاز به استفاده از پوشش سطحی زیادی ندارد؛ اما برخی ترجیح می‌دهند که روی ترمو وود را با رنگ یا رنگ شفاف پرداخت کنند و آن را به رنگ دلخواه دربیاورند. اگر از پوشش سطحی برای مراقبت آن استفاده نکنید، ترمو وود به طور طبیعی به رنگ طوسی نقره‌ای درمی‌آید (شبیه رنگ درخت سدر یا کاج).

افزایش خاصیت عایق بودن

چوب حرارت دیده در مقایسه با چوب معمولی، منافذ کمتری دارد به همین جهت خاصیت عایق بودن آن بیشتر است.

قابل بازیافت

برخلاف چوب اشباع فشاری، چوب گرما دیده(ترمو) مانند چوب گرما ندیده قابل دور انداختن و بازیافت است.

کاربرد ترمووود چیست

اصلاح حرارتی چوب، خواص آن را بهبود داده درنتیجه کاربرد آن را افزایش داده است. مجموعه ویژگی‌های مفید و سودمند ترمو وود، آن را به ماده‌ای پرکاربرد برای استفاده در محیط داخل و خارج تبدیل کرده است.

کاربردهای خارجی ترمووود

مقاومت بالای ترمووود دربرابر رطوبت و پوسیدگی آن را به ماده‌ای عالی برای کارهای چوبی که در معرض هوای آزاد قرار دارند، تبدیل کرده است که برخی از مهم‌ترین کاربردهای آن عبارت‌اند از:

• نمای بیرونی ساختمان‌ها
• کف‌پوش فضای باز
• سایه‌بان و آفتاب‌گیر

کاربردهای داخلی ترمووود

• ظاهر زیبا و نداشتن رزین، ترمو وود را به گزینه‌ای عالی برای استفاده در کارهای داخلی تبدیل کرده است:
• دکوراسیون داخلی
• سونا و استخر
• مبلمان
• کف‌ پوش فضای داخلی

ترمووود عموما در حمام‌ها یا سوناها و اتاق‌های گرم‌تر یا در ساختمان‌هایی که اختلاف دما و رطوبت بیشتری در محیط داخلی و خارجی دارند، استفاده می‌شود.

رنگ و ظاهر ترمووود

رنگ و ظاهر ترمووود به دما و مدتی که چوب تحت گرما قرار گرفته بستگی دارد. طیف مختلف رنگ به‌دلیل متفاوت بودن تراکم چوب نرم است. معمولا ترمووود در طیف رنگی قهوه‌ای روشن تا بلوطی یا حتی عسلی متفاوت است اما به‌طورکلی هرچه دمایی که چوب در معرض آن قرار می‌گیرد بیشتر باشد، ترمووود تیره‌تر خواهد بود.

نگهداری از ترموود

ترمووود در عملیات حرارتی به ماده مقاومی تبدیل می‌شود با این حال توصیه می‌شود که از عملیات سطحی برای محافظت از آن در برابر آلودگی هوا استفاده کنید البته همان‌طور که می‌دانید از چوب‌های تیمارنشده هم می‌توانید برای کاربردهای مختلف استفاده کنید اما رنگ قهوه‌ای چوب به مرور زمان تحت تاثیر اشعه فرابنفش خورشید مات و خاکستری می‌شود. می‌توانید رنگ قهوه‌ای چوب را با استفاده از دترجنت‌های مناسب و با تیمار سطحی چوب بازیابی کنید.

در صورت لزوم، هر از چند گاهی باید سطح ترمووود را تیمار کنید. تعداد دفعات عملیات تعمیر و نگهداری سطح ترموود به میزان استفاده از آن و شدت اشعه فرابنفش بستگی دارد.

چوب‌های رنگ‌شده هر 5 سال یکبار باید دوباره سطحشان تیمار شود. اگر از ترمووود استفاده می‌کنید این فاصله زمانی برای رنگ‌آمیزی مجدد می‌تواند طولانی‌تر شود. سطح ترمووود هر 15 سال یک‌بار نیاز به تیمار مجدد و رنگ‌کاری دارد. استفاده از روکش‌های مناسب، باکیفیت و پایدار برروی نماکاری‌ها و دکینگ‌ (کف پوش) ترمووود باعث صرفه‌‌جویی قابل ملاحظه‌ای در هزینه و زمان می‌شود؛ چراکه این فرآورده‌ها طول عمر بیشتری دارند.

نگهداری از ترموود در فضای باز

توصیه می‌کنیم برای جلوگیری از خراشیدگی و تغییر رنگ ترموود در فضای باز، آن را با پوشش‌هایی اندود کنید تا نسبت به شرایط نامناسب محیطی و اشعه فرابنفش محافظت شود. اگر می‌خواهید رنگ طبیعی ترمووود حفظ شود باید سطح آن را با مواد مناسب تیمار کنید. اشعه فرابنفش و باران باعث تغییر و مات شدن رنگ چوب می‌شوند؛ بنابراین باید از رنگ‌های محافظ یا روغن‌های خاص استفاده کنید.

می‌توانید ترمووود را رنگ‌آمیزی کنید. استفاده از آستری در سطح چوب به حفظ رنگ آن کمک می‌کند. همچنین می‌توانید از ترمووود بدون پوشش رنگی استفاده کنید و بگذارید تا به‌طور طبیعی خاکستری شود. پرتوهای فرابنفش خورشید، سایه روشن زیبایی از رنگ خاکستری را روی سطح ترمووود ایجاد می‌کنند.

برای اینکه ترمووود به ضریب رطوبتی مناسبی برسد باید چند روز در فضای باز یا فضایی که مورد استفاده قرار می‌گیرد، بماند. برای حفظ رنگ سطح می‌‌توانید تخته‌ها را با رنگ‌های روغنی رنگدانه‌دار، موم، رنگ چوب، رنگ یا وارنیش مقاوم به UV رنگ کنید.

پوشش‌های مقاوم به اشعه فرابنفش باعث می‌شود که سطح ترمووود تغییر رنگ ندهد و روشن‌تر نشود. همچنین الگوی ساختار طبیعی ترمووود را تقویت می‌کنند. می‌توان تیمار سطح ترمووود را بلافاصله قبل از نصب یا بلافاصله پس از نصب آن انجام داد و از یک لایه محافظ نازک بر روی آن استفاده کرد.

توصیه می­‌کنیم ترموود رنگ‌ نشده را دور از آفتاب و باران نگه دارید. از یک تامین‌کننده حرفه‌ای کمک بگیرید تا بتوانید از روش مناسبی برای رنگ‌آمیزی و نگهداری سطح ترموود استفاده کنید.

نگهداری از ترمووود در فضای داخلی

برای دکوراسیون داخلی از رنگ‌های معمولی، روغن‌های چوب، واکس و وارنیش استفاده کنید. از روغن پارافین در سونا و در کنار رنگدانه‌های سطحی استفاده کنید تا رنگ ترمووود تقویت شده و کمتر کثیف شود. ترمووود ماده‌ای بهداشتی است و برای استفاده در فضاهای نیمه‌مرطوب و مرطوب مناسب است. توصیه می‌کنیم با روکش روغنی یا لاک سونا از ترمووود در دیوارهای سونا، حمام یا دوش و نیمکت‌ها محافظت کنید. این مواد از چوب در برابر آب و خاک و شکستگی احتمالی لبه‌ها محافظت می‌کنند. رنگ و روغن اضافی را تمیز کنید. برای رنگ‌آمیزی و تیمار سطحی ترمووود به دستورالعمل‌های کارخانه‌ی تولیدکننده توجه کنید.

رنگ‌آمیزی ترمووود

ترمووود رطوبت زیادی جذب نمی‌کند. می‌توان آن را با رنگ‌های طبیعی و روغن برزک یا روغن کتان آغشته کرد. مولکول‌های روغن بزرک اندازه کوچکی دارند. ترمووود پس از عملیات حرارتی تیره‌تر می‌شود. برای اینکه بتوانید رنگ ترمووود را برگردانید یا آن را روشن‌تر کنید، از روغن برزک NATURA استفاده کنید. برای رنگ‌کردن ترموود می‌توانید قبل از کاربرد رنگ، روی آن از مواد سفیدکننده استفاده کنید. رنگ NATURA دوام چوب را بیشتر می‌کند. اگر ترمووود  با روغن برزک NATURA رنگ شود، تا سال‌ها می‌تواند همان رنگ اولیه را حفظ کند.

قیمت ترمووود

قیمت ترمووود در مقایسه با دیگر انواع چوب سخت، ارزان‌تر است و به همین جهت به انتخابی محبوب و مقرون‌به‌صرفه در میان مردم تبدیل شده است. یکی از دلایل قیمت ارزان آن، فرآیند تولید طبیعی آن است که هیچ ماده شیمیایی در آن دخیل نیست. تولیدکنندگان هم روش طبیعی را به روش مخرب شیمیایی ترجیح می‌دهند. از این رو ترمو وود محصولی سازگار با طبیعت، ارزان، بادوام و مقاوم بوده که بین مردم از محبوبیت بالایی برخوردار است.

سوالات متداول

ترمووود چیست؟

ترمووود فرآورده‌ای چوبی است که با کمک عملیات حرارتی و بدون استفاده از مواد شیمیایی تولید می‌شود. ترمووود خواص فیزیکی و مکانیکی خوبی دارد؛ کاربرد آن جنبه تزئینی داشته و بادوام است. روی بدنه سازه‌های چوبی تاثیری ندارد و در صورت اشتعال، با سرعت کمتری می‌سوزد.

از ترمووود چه استفاده‌هایی می‌شود؟

روف گاردن، دکوراسیون داخلی، آلاچیق و سایه بان، کفپوش چوبی فضای باز، سازه های درب و پنجره، قرنیز و راه پله، سونا و استخر، نما و سازه های زیرکار چوبی نمونه‌هایی از کاربرد ترمووود است.